دالاهو، بهشت تاریخ و طبیعت کرمانشاه

دالاهو، بهشت تاریخ و طبیعت کرمانشاه

دالاهو کجاست و وجه تسمیه دالاهو
در ۹۹ کیلومتری غرب کرمانشاه در راه اصلی کرمانشاه به کربلا به دالاهو می‌رسیم. دالاهو، دامنه‌ای است که در این منطقه قرار گرفته و اسم بلندترین کوه این منطقه می‌باشد. کوهی که زمانی در آن عقاب‌ و آهوهای زیادی زندگی می‌کردند. کردها به عقاب دال می‌گویند و ترکیب دال و آهو، اسم دالاهو را می‌سازند.

مسیری مورد بررسی در این گالری، در ۱۳۲ کیلومتری کرمانشاه و بین شهرهای کرند غرب که مرکز شهرستان دالاهو است، و شهرستان سرپل‌ذهاب واقع شده است که به معرفی جاذبه‌های آن می‌پردازیم. جاده آبشار ریجاب و روستای بان‌زرده و مقبره بابایادگار و قبرستان تاریخی ابودوجانه.

این منطقه خواستگاه پیدایش آیین یارسان و ساز تنبور است که مقام‌دانان بزرگی در ساز تنبور هم‌چون "علی اکبر مرادی" و مرحوم "طاهر یارویسی" متولد دالاهو هستند و قدیمی‌ترین کارگاه ساخت تنبور که شهرت جهانی دارد به نام "اسدالله گهواره" نیز در این منطقه قرار دارد.

مذهب و زبان ساکنین دالاهو
این منطقه که یکی از مهم‌ترین مراکز تاریخی و فرهنگی کرمانشاه و مردم کرد می‌باشد که در خود اقوام کرد زبانی را جای داده است که اغلب به گویش‌های جافی و کلهری از زبان کردی و در برخی نقاط به گویش هورامی و گورانی از زبان کردی تلکم دارند.

بیشتر اهالی این منطقه پیرو آیین یارسان یا اهل حق می‌باشند و به دلیل وجود اماکن مقدس پیروان اهل حق در این منطقه مانند آرامگاه بابایادگار، پیر بنیامین و داودکوسوار، از تقدس بالایی برخوردار است.

آبشار پیران (ریجاب)
آبشار پیران مهم‌‌ترین جاذبه طبیعی منطقه دالاهو است که به آبشار ریجاب نیز معروف می‌باشد. ویژگی این آبشار ارتفاع ۱۵۰ متری از بالاترین نقطه‌ی آبشار و سه طبقه بودن آن است.

پیران نام روستایی است که در مجاورت این آبشار قرار گرفته است و ریجاب تغییر یافته کلمه "ریژآوو" به زبان کردی کرمانشاهی می‌باشد که "آوو" در گویش محلی به معنای آب و "ریژ" به معنای ریختن می‌باشد.

از دیگر جذابیت‌ها می‌توان به دو مسیر دسترسی به این آبشار اشاره کرد. مسیر اول، مسیر روستای ژالگه است که از آن‌جا شما می‌توانید آبشار را با مناظر چشم‌گیر بالای آبشار مشاهده کنید.

مسیر دوم با طی مسافت ۴۵ کیلومتری از روستای ژالگه خود را به شمال شهر سر‌پل‌ذهاب برسانید و تا روستای پیران مسیر خود را ادامه دهید تا به آبشار پیران برسید و در آنجا می‌توانید آبشار ریجاب را از پایین آبشار مشاهده کنید.

از پایین آبشار سه طبقه آبشار قابل مشاهده است اما اگر از سمت بالا به آبشار رسیدید، احتمالا طبقه اول را که در میان درختان پنهان شده، نمی بینید.

مقبره بابایادگار
مهم‌ترین جاذبه فرهنگی و تاریخی منطقه‌ی دالاهو، مقبره بابایادگار است که دلیل اصلی تقدس منطقه دالاهو، قرار داشتن این آرامگاه در این منطقه می‌باشد.

بابا یادگار در باور پیروان آیین یارسان فرزند ظاهری سلطان سهاک بنیانگذار آیین یارسان و مادری به نام "داده سارا" بوده و در سده هشتم هجری می‌زیسته و در جوانی به دستور سلطان سهاک برای گسترش دادن آیین یارسان به هندوستان و پاکستان رهسپار شده است.

بابا یادگار متاهل نشده و فرزندی نداشته است. او دو نفر از یارانش به نام خیال و وصال را به سمت "پیر" بر مریدانش، جانشین خود گردانید و سادات خاندان بابایادگار از نسل آن دو نفر هستند. دشمنان یارسان، بابایادگار را به شهادت می‌رسانند و یارانش او را در دامنه کوه تخت سرانه در روستای زرده در دالاهو به خاک می‌سپارند که آرامگاه بابایادگار هم‌اکنون در آن‌جا قرار دارد.

قبرستان و آرامگاه ابودوجانه
این قبرستان که از صدر اسلام بجا مانده، با تعدادی آرامگاه به سبک چهار طاقی‌های دوره ساسانی طراحی شده است.

در میان قبور آن، بقعه‌ای دیده می‌شود که در میان اهالی به مقبره ابودجانه معروف است و در نزد اهالی از احترام خاصی برخوردار است. این آرامگاه چهار‌ضلعی است و بر فراز آن گنبدی مخروطی شکل قرار دارد.

در جنگ احد هنگامی که مشرکان، نیروهای اسلام را شکست دادند، ابودجانه نیز مانند حضرت علی(ع) در کنار پیامبر(ص) باقی‌ماند و از آن حضرت مردانه دفاع کرد.

این قبرستان در کنار جاده ریجاب به بابا یادگار قرار گرفته و در داخل محوطه آن تعداد زیادی قبور قدیمی و جدید دیده می‌شود.

تعداد زیادی از این قبور بسیار ساده بوده و تنها شامل سنگی ساده و بدون تراش در بالای قبر و یا سنگ‌چینی ساده که محدوده مزار را مشخص می‌کند می‌باشند.

از طرف دیگر روی تعدادی از قبور این فبرستان بناهای چهارطاقی، همانند آتشکده‌های ساسانی ساخته شده است که در داخل آنها معمولا یک قبر دیده می‌شود.

همچنین بر بالای تعدادی از قبور، بنای منار مانندی از خشت ساخته شده که سنگ قبر نیز روی آن نصب شده است. به علت فرسایش سنگ قبرها، اطلاعات حک شده روی سنگ قبرها مشخص نیست.