پرندگان ایران: معرفی ۵۰۰ گونه بومی و مهاجر

پلیکان‌سانان (Pelecaniformes) شامل پرندگانی بزرگ‌اندام با منقارهای بلند و کیسه گلویی هستند که عمدتاً از ماهی تغذیه می‌کنند. آن‌ها بیشتر در نزدیکی دریاها، دریاچه‌ها و تالاب‌ها زیست دارند و در پرواز و شنا بسیار توانمندند.

خانواده مار گردن 1 گونه

مارگردن، که با نام‌های جَرٔد و خرچال نیز شناخته می‌شود، نام گروهی از پرندگان استوایی است که در تیره مارگردنان و سرده مارگردن‌ها قرار دارند.مارگردن‌ها آبزی هستند و بیشتر در آب‌های شیرین حضور دارند. آن‌ها گردنی بلند و به شکل «S» دارند با منقار نیزه‌مانند خود ماهی شکار می‌کنند. نر و ماده این پرندگان شکل هم هستند ولی منقار نرها اندکی بلندتر از ماده‌ها است. بال‌های این پرندگان بلند و کشیده به رنگ سیاه است. گردن، سر، و منقار رنگ قهوه‌ای دارند. شاهپرهای بال بلند. برای پرواز با سرعت مناسب هستند. دم مارگردن‌ها بلند است و روی بال هایشان رگه‌های سفید خاکستری دیده می‌شود.

• مار گردن

خانواده مرغ سقا ها (پلیکان ها) 2 گونه

پلیکانان) خانواده‌ای از پرندگان راستهٔ پلیکان‌سانان در زیرراستهٔ پلیکان‌سانیان (Pelecani) است که شامل سه سرده است: Eopelecanus و Miopelecanus منقرض‌شده و سردهٔ پلیکان‌ها (Pelecanus) موجود. پلیکانان (Pelecanids) از پایان ائوسن (پریابونی) وجود داشته‌اند و هنوز هم وجود دارند.

• پلیكان پا خاكستری (مرغ سقای پاخاكستری)
• پلیكان سفید (مرغ سقای سفید)

خانواده نوک سرخ 1 گونه

نوک‌سرخان تیره‌ای از پرندگان است که تنها تیرهٔ عضو راستهٔ نوک‌سرخ‌سانان (Phaethontiformes) به شمار می‌رود. این تیره تنها دارای یک سرده و سه گونه است و در گذشته در راستهٔ سقامرغ‌سانان طبقه‌بندی می‌شد. اعضای این تیره در کرانه‌های اقیانوسها زندگی و تولید مثل می‌کنند. آن‌ها در هوا درجا بال‌زنی می‌کنند و پس از دیدن طعمه به سوی آب شیرجه می‌روند.

• نوك سرخ دریایی

گاو‌ی‌مرغ‌سانان (Gaviiformes) شامل پرندگان آبی بزرگی چون گریم‌ها هستند که بیشتر در دریاچه‌ها و آب‌های سرد شمالی زیست می‌کنند. این پرندگان با بدنی کشیده، پاهایی عقب‌رفته و توانایی شنا و شیرجه‌زنی بسیار بالا شناخته می‌شوند. پرواز آن‌ها سنگین و محدود است، اما در زیر آب ماهرانه شکار می‌کنند.

خانواده غواص ها 3 گونه

غَواص‌ها گروهی از پرندگان آبزی هستند که در بسیاری بخش‌های شمال قاره آمریکا و شمال اوراسیا زندگی می‌کنند. بعضی گونه‌های آن‌ها همچنین برای زمستان‌گذرانی به شمال قاره استرالیا و جنوب قاره آفریقا نیز می‌روند. تمامی گونه‌های زنده غواص‌ها در سرده غواص‌ها ، و تیرهٔ غواصان قرار دارند. تيره غواصیان 5 گونه دارد كه 2 گونه آن در ايران يافت می‌شود. غواص گلو سرخ (Gavia stella) و غواص گلو سياه (Gavia arctica). غواصيان در فصول جوجه‌آوری يعنی بهار و زمستان تغيير رنگ دارند. غواص گلو سرخ، كوچكترين گونه در بين غواص‌هاست. اين پرنده در فصل توليدمثل با لكه قرمز بلوطی در جلوی گلو و نيز بالا گرفتن سر و منقارش قابل شناسایی است. غواص‌ها را می‌بايست در آب‌های عميق و شور شمال ايران نظير دريای خزر جستجو کرد.

• غواص گلو سرخ
• غواص گلو سیاه
• کشیم گردن‌سرخ

فلامینگوها (Phoenicopteriformes) با پاهای بسیار بلند، منقار منحنی و رنگ صورتی جذاب، در تالاب‌های شور و کم‌عمق زندگی می‌کنند. تغذیه آن‌ها از طریق فیلتر کردن جلبک‌ها و سخت‌پوستان ریز صورت می‌گیرد و در دسته‌های بزرگ مشاهده می‌شوند.

خانواده مرغ حسینی ها (فلامینگوها) 2 گونه

فلامینگو ی بزرگ فلامینگویی با جثه درشت و بدن کشیده به رنگ سفید مایل به صورتی، پاها و گردن بسیار بلند و منقار ضخیم و خمیده روبه پایین است. پوشپرهای رو و زیر بال‌ها قرمز روشن و شاهپرهای اولیه و ثانویه سیاه هستند. پرنده بالغ در دوره جوجه‌آوری ته رنگ صورتی در بدن سفیدش دارد. منقار صورتی با نوک سیاه، پاها صورتی و چشم‌ها زرد هستند. در خارج از این دوره رنگ صورتی پرو بال مشخص نیست. پرنده نابالغ سر و گردن خاکستری مایل به قهوه‌ای همراه با لکه‌های سفید، شاهپرهای پرواز سیاه مایل به قهوه‌ای و منقاری خاکستری با نوک سیاه دارد.

• فلامینگو (مرغ حسینی)
• فلامینگوی كوچك (مرغ حسینی كوچك)

اردک‌سانان شامل گروهی از پرندگان آبی مانند اردک‌ها، غازها و قوها هستند که به‌طور گسترده در تالاب‌ها، رودخانه‌ها و دریاچه‌ها زندگی می‌کنند. این پرندگان دارای پاهای پرده‌دار، منقار پهن و اندامی مناسب برای شنا و شیرجه‌اند. بسیاری از گونه‌های این راسته مهاجر بوده و نقش کلیدی در چرخه‌های اکولوژیکی مناطق مرطوب دارند.

خانواده مرغابی ها 38 گونه

تیرهٔ مرغابیان(نام علمی: Anatidae)، تیره‌ای از پرندگان آبزی از راستهٔ غازسانان (Anseriformes) هستند. مرغابی‌ها، قوها و غازها از تیرهٔ مرغابیان هستند. اغلب پرندگان آبی هستند که بیشترشان کوچک‌تر از هم‌خانواده‌های غاز و قو هستند. تیرهٔ مرغابیان، به چندین زیرخانواده تقسیم می‌شوند که دو زیرتیره مهم آن، زیرتیرهٔ مرغابیان پهنه‌چین (نام علمی: Anatinae) و زیرتیرهٔ اردکیان (نام علمی: Aythyinae) هستند.

• اردک تاج‌سرخ
• اردک دم جغه ای (فیلوش)
• اردک سر سبز
• اردک شاخ‌دار
• اردک كاكلی
• اردک نوک‌خال‌دار
• اردک نوک‌خال‌دار شرقی
• اردک نوك پهن
• اردك ارده ای
• اردك بلوطی
• اردك تاجدار
• اردك دم دراز
• اردك سر سفید
• اردك سر سیاه
• اردك سرحنایی
• اردك سیاه
• اردك سیاه كاكل
• اردك سیاه مخملی
• اردك گونه سفید
• اردك ماهی خوار (مرگوس بزرگ)
• اردك ماهی خوار سفید (مرگوس سفید)
• اردك ماهی خوار كاكلی (مرگوس كاكلی)
• اردك مرمری
• آنقوت
• تنجه
• خوتكا
• خوتكا ابرو سفید
• خوتكا غاز
• عروس غاز
• غاز پا زرد
• غاز پیشانی سفید
• غاز پیشانی سفیدكوچك
• غاز پیشانی‌سفید کوچک
• غاز خاكستری
• قوی فریادكش
• قوی كوچك
• قوی گنگ
• گیلار

لک‌لک‌سانان شامل پرندگانی بزرگ‌اندام، با پاها و منقار بلند هستند که اغلب در تالاب‌ها و مناطق مرطوب زندگی می‌کنند. آن‌ها با حرکاتی آرام و رفتارهای ایستاده خود شناخته می‌شوند و عمدتاً از ماهی‌ها، دوزیستان و بی‌مهرگان تغذیه می‌کنند.

خانواده دارقازها 2 گونه

باکلان یک واژۀ روسی است و نام‌های دیگر و فارسی قره‌قار، قره‌غاز، دارغاز، آب‌قُنبِل (و در افغانستان: آزمند) است. باکلان‌ها در سردۀ پرنده باکلان‌ها∗ و خانوادهٔ باکلانان جای می‌گیرند.تیرۀ باکلانان (باکلانیان)، دارقازان یا آب‌قَنبَلان(نام علمی: Phalacrocoracidae) نام یک تیره از پرندگان راستهٔ بوبی‌سانان است که شامل نزدیک به ۴۰ باکلان در می‌شود.پرندگان تیرۀ باکلانان دارای ۴۰ گونه است. جانوران این تیرۀ پرندگانی آبزی از راستهٔ مرغ‌سقاسانان هستند، به رنگ سیاه صیقلی و گردن بلند که میان همۀ انگشتان پاهایشان با پردهۀ کاملی به هم پیوسته است. باکلان‌ها به میزان زیادی از ماهی تغذیه می‌کنند. از گونه‌های بومی ایران می‌توان به باکلان بزرگ و باکلان کوچک اشاره کرد.

• جغد جنگلی
• جغد گوش‌دار هندی

خانواده بوبی 1 گونه

بوبیان تیره‌ای از پرندگان دریازی است که شامل سه سرده بوبی‌ها (۶ گونه)، سفیدغازها (۳ گونه)، و بوبی‌های ابوت می‌شود.پرندگان عضو این تیره جثه‌های متوسط تا بزرگ دارند. بدن آن‌ها به نسبت پهن، گردن‌هایشان متوسط اما به نسبت کلفت، و سری بزرگ دارند. بال‌های آن‌ها کشیده و نوک‌تیز و شاهپرهای اولیه‌شان بلند است اما شاهپرهای ثانویه کوچکی دارند. دم بلند و نوک‌تیز و منقار بزرگ، سخت، و مستقیم است.این پرندگان سوراخ بینی ندارند و پاهایشان پرده‌دار است. آن‌ها در همه اقیانوس‌های جهان یافت می‌شوند و از ماهی‌های به نسبت بزرگ تغذیه می‌کنند.

• جغد انباری

خانواده آق ناز 3 گونه

مرغ‌مقدسیان یا اِکراسان خانواده‌ای از پرندگان است که در آب و خشکی راه می‌روند و منقار برجسته و گردن و پاها و انگشتان جلوی بلند دارند.

• آق ناز (اکراس آفریقایی)
• قره ناز (اکراس سیاه)
• كفچه نوك

خانواده حواصیل ها 13 گونه

حَواصیل یا مرغ ماهی‌خوا پرنده‌ای است پابلند که در آب‌های شیرین یا آب‌های ساحلی زندگی می‌کند. حواصیل از راستهٔ لک‌لک‌سانان، خانوادهٔ حواصیلان است. ۶۴ گونه حواصیل وجود دارد که برخی از آن‌ها بوتیمار یا غمخورک، برخی حواصیل، برخی گاوچرانک و برخی نیز قار نامیده می‌شوند. نام قار بیشتر برای آن دسته از حواصیل‌ها که پرهای سفید یا آراسته‌ای دارند به‌کار می‌رود. تمام این پرندگان از جانوران کوچک روی زمین تغذیه می‌کنند.

• اگرت بزرگ (قار بزرگ)
• اگرت ساحلی (قار ساحلی)
• اگرت كوچك (قار کوچک)
• بوتیمار
• بوتیمار كوچك
• حواصیل ارغوانی
• حواصیل خاكستری
• حواصیل زرد
• حواصیل سبز
• حواصیل شب
• حواصیل هندی
• غول حواصیل (حواصیل بزرگ)
• گاو چرانك

خانواده لک لک ها 3 گونه

لک‌لک پرنده‌ای بزرگ با پاها و گردن دراز و نوک بلند و راست می‌باشد که آهسته به پرواز در می‌آید و در حال پرواز پاها و گردن را کشیده و اندکی رو به پایین نگه می‌دارد. لک لک‌ها آرام و کند راه می‌روند، نر و ماده هم‌شکلند. روی درخت‌ها، صخره‌ها یا ساختمان‌ها آشیانه می‌سازند. لک‌لک‌ها یک تیره از راستهٔ لک‌لک‌سانان هستند و گونه‌های مختلفی دارند. طول بدن لک لک‌های ساکن ایران بین ۹۵ تا ۱۰۵ سانتیمتر است.

• لك لك سفید (حاجی لک لک)
• لك لك سیاه
• لك لك مار گردن (گردن کرکی)

جغدسانان (Strigiformes) پرندگان شکاری شب‌زی هستند که با چشمان بزرگ، گردن چرخان و پروازی بی‌صدا شناخته می‌شوند. آن‌ها عمدتاً از جوندگان و حشرات تغذیه کرده و نقش مهمی در کنترل جمعیت این گونه‌ها دارند.

خانواده جغد انبار 1 گونه

جغدان انبار نام یک تیره از راسته جغد است. جغد انبار یا جغد سفید بیشترین گستردگی را میان جغدها دارا می‌باشد و میزان گستردگی آن در میان سایر پرندگان نیز مثال‌زدنی است. این خانواده در کنار جغدان راستین یکی از دو خانوادۀ اصلی جغدها را تشکیل می‌دهد. جغد انبار به غیر از قطب و بیابانها تقریباً در همه‌جا یافت می‌شود که از آن جمله می‌توان به کمربند آلپاید، بخش‌های اعظم اندونزی و جزایر اقیانوس آرام اشاره کرد. نام‌های دیگری نیز بر حسب ظاهر، محل سکونت و پرواز ساکت و ترسناک این پرنده بر آن نهاده شده‌است. نام علمی این پرنده که توسط جووانی آنتونیو اسکپولی در سال ۱۷۶۹ انتخاب شد، به معنی جغد سفید است.جغد انبار در ایران پرنده‌ای بسیار کمیاب است. در ۳۰ مهر ۱۴۰۰ برای نخستین بار یک جغد انبار در منطقۀ بوکان در استان آذربایجان غربی مشاهده شد.

• جغد انبار

خانواده جغدها 10 گونه

جغدان راستین (به لاتین: Strigidae)، که با نام‌های جغدان حقیقی و جغدان معمولی نیز خوانده می‌شود، تیره‌ای از راسته جغدسانان است. جغدها شامل بیش از ۲۰۰ گونهٔ عمدتاً منفرد و شبگرد هستند که دارای حالتی ایستاغدها بیشتر پستانداران کوچک، حشرات و سایر پرندگان را شکار می‌کنند و تعداد کمی از گونه‌ها در شکار ماهی تخصص دارند. جغدها به دو خانواده تقسیم می‌شوند: خانواده جغدهای راستین (یا معمولی) و خانواده جغد انبار.

• بوف برفی
• جغد تالابی
• جغد جنگلی
• جغد شاخدار
• جغد كوچك
• جغد كوچك جنوبی
• جغد ماهی خوار
• شاه بوف
• مرغ حق
• مرغ حق جنوبی

راسته دال‌سانان (Accipitriformes) شامل پرندگانی شکاری، بزرگ‌جثه و توانمند مانند دال‌ها، عقاب‌ها، سارگپه‌ها و سنقرهاست. این پرندگان معمولاً دارای دید بسیار قوی، منقاری قلاب‌مانند و پنجه‌هایی تیز هستند که آن‌ها را به شکارچیانی بی‌رقیب در آسمان تبدیل کرده است.

خانواده دال‌سانان 3 گونه

خانواده دال‌سانان شامل پرندگان شکاری قدرتمند و متنوعی همچون عقاب‌ها، دال‌ها، سارگپه‌ها و سنقرهاست. این پرندگان به خاطر دید فوق‌العاده، پرواز بی‌صدا و شکارگری ماهرانه‌شان شناخته می‌شوند. آن‌ها نقش مهمی در زنجیره غذایی و حفظ تعادل اکوسیستم دارند.

• دال هیمالیایی
• عقاب لکه‌دار بزرگ
• عقاب ماهی‌گیر

در راسته درناسانان (Gruiformes)، طیف وسیعی از پرندگان با اندازه‌ها و سبک‌های زیستی متفاوت یافت می‌شود. از مشهورترین آن‌ها می‌توان به درناها، یلوه‌ها و باقرقره‌ها اشاره کرد. این پرندگان بیشتر در زیستگاه‌های مرطوب زندگی می‌کنند و بسیاری از آن‌ها صدای بلند و آهنگین دارند.

خانواده ماهی خورک 1 گونه

ماهی‌خورکیان رودخانه‌ای زیرخانواده‌ای از پرندگان متعلق به راسته سبزقباسانان (Coraciiformes) هستند. از جمله پرندگان این زیرخانواده می‌توان از کوکابورای خندان نام برد. کوچک‌ترین گونهٔ این پرنده، ماهی‌خورک کوتوله آفریقایی است که به‌طور متوسط ۱۰ سانتیمتر (۳٫۹ اینچ) طول و در حدود ۹ و ۱۲ گرم (۰٫۳۲ و ۰٫۴۲ اونس) وزن دارند. بزرگترین گونه در میان این پرندگان نیز ماهی‌خورک عظیم با طول ۴۲ تا ۴۶ سانتیمتر (۱۷ تا ۱۸ اینچ) و وزن ۲۵۵–۴۲۶ گرم (۹٫۰–۱۵٫۰ اونس) می‌باشد..

• شب‌گرد مصری

خانواده بلدرچین بوته ای 1 گونه

بلدرچین بوته‌ای نام یک تیره از راسته سلیم‌سانان است. اعضای این تیره با وجود شباهت ظاهری به بلدرچین‌ها، خویشاوندی نزدیکی با آن‌ها ندارند چرا که بلدرچین‌ها از راستهٔ ماکیان‌سانان هستند. پرنده اي كوچك از خانواده بلدرچين بوته اي است و ربطي به بلدرچيني که عضوي از خانواده قرقاول است ندارد، گرچه از نظر ظاهري شبيه بلدرچين است و حتي در پرواز نيز شايد با آن اشتباه شود امّا از نظر رفتاري با آن کاملاً متفاوت است و از نظر اندازه نيز کوچک تر آز آن مي باشد. گونه هاي متعددي از اين پرنده در مناطق مختلف دنيا زيست مي کنند که اغلب آن ها ساکن مناطق گرم در آسيا، آفريقا، اروپا و استراليا هستند و شامل 16 گونه که متعلق به دو جنس مي باشند و تنها يک گونه متعلق به جنس Ortyxelos و ديگر گونه ها از جنس Turnix مي باشند.

• بلدرچین بوته ای

خانواده درناها 3 گونه

دُرناها یا کُلَنگ‌ها، گروهی از پرندگان هستند که در خانوادهٔ کُلنگانشناخته می‌شوند و متعلق به راستهٔ کلنگ‌سانان و کلاد کلنگ‌ریختان از کلاد بالاتر کلنگ‌مانندان هستند. آن‌ها پرندگانی هستند بزرگ، با پاها و گردن دراز، دم نسبتاً کوتاه، بال‌های دراز و نوک بلند و کلفت و در مجموع ظاهری شبیه لکلک‌ها دارند. تا کنون ۱۵ گونه از درناها شناسایی شده‌اند که این گونه‌ها در چهار سردهٔ درناها، درناهای تاج‌دار، درنای سیبری و Antigone قرار گرفته‌اند. این گونه‌ها در اکثر نقاط جهان به جز قطب جنوب و آمریکای جنوبی پراکنده هستند.

• درنای سیبری (سفید)
• درنای طناز
• درنای معمولی

خانواده میش مرغ ها 3 گونه

هوبره‌ایان تیره‌ای از راستهٔ میش‌مرغ‌سانان است که پرندگانی خشکی‌زی با جثهٔ متوسط تا بسیار بزرگ‌اند و پاها و گردن بلند و منقار قوی و کوتاه دارند. حتی وقتی احساس خطر می کند، ترجیح می‌دهد روی زمین بدود. اگر در هنگام پرواز با خطر حملهٔ یک پرندهٔ شکاری روبه‌رو شود، مدفوع چسبناک خود را مانند بمب به سمت پرندهٔ شکاری پرتاب می‌کند. این بمب طبیعی که بسیار چسبناک است، پر و بال مهاجم را به هم می‌چسباند. از همین رو به پرندهٔ بمب‌انداز معروف است. هوبره نماد استان یزد در ایران است و در زبان محلی به آن چرز می‌گویند.

• زنگوله بال
• میش مرغ
• هوبره

خانواده یلوه ها 8 گونه

یَلوه به گروهی از پرندگان با نام انگلیسی "Rail" گفته می‌شود که تیرهٔ یَلوگان و یک خانواده بزرگ از پرندگان کوچک‌جثه تا میان‌جثه است. گونه‌های این خانواده در همه قاره‌ها به‌جز جنوبگان یافت می‌شوند. نام‌های دیگر این خانواده یلوه، مرغ‌یلوه‌ایان و چنگران است. از تيره يلوه 8 گونه در ايران يافت مي‌شود. پرندگانی متوسط تا کوچک؛ با پاها و انگشتان اندکی بلند و دم کوتاه، انزواطلب و باتلاق پسند ( به جز یلوه‌ی حنایی)‌اند که در مناطق تالابی با نیزار فشرده به سر می‌برند، پنجه‌های بلند این پرندگان، امکان حرکت و راه رفتن روی گیاهان آبزی را فراهم ساخته است. به خوبی شنا کرده و در هنگام شنا، غالباً سرشان را تکان مي‌دهند. پروازی ناگهانی و کوتاه دارند که در این حالت، پاها و پنجه‌های بلند و آویزان دیده می‌شود. روی زمین یا درون نیزار آشیانه می‌سازند. در این تیره چنگرها پرجثه‌ترند با سری نسبتاً کوچک و پنجه‌های بلند که متناسب با راه رفتن روی گیاهان آبزی است. از مواد مختلف حیوانی و گیاهی برای تغذیه استفاده می‌کنند.

• چارخو (چنگر نوك سرخ)
• چنگر
• طاووسك
• یلوه ی آبی
• یلوه ی حنایی
• یلوه ی خالدار (یلوه ی چیل)
• یلوه ی كوچك
• یلوه ی نوك سبز

ماکیان‌سانان گروهی از پرندگان زمینی مانند قرقاول، کبک و بلدرچین را شامل می‌شوند. این پرندگان دارای بدن سنگین، پرواز کوتاه و پاهای قوی برای دویدن هستند. اغلب در مناطق کوهستانی یا باز زندگی می‌کنند.

خانواده سبزقبا ها) 1 گونه

سَبزقَباها تیره‌ای از پرندگان بر قدیم و از خویشاوندان «زنبورخوار» و «ماهی خورک» می‌باشند. آن‌ها اندامی محکم و ظاهری شبیه به زاغ کبود دارند. طول بدنشان حداقل به ۲۲ و حداکثر به ۳۲ سانتیمتر می‌رسد. منقارشان بلند و اندکی خمیده‌است و نوک منقارشان تا حدی به قلاب شباهت دارد. دم آن‌ها بلند و به‌صورت‌های چهارگوش یا بادبزنی شکل است. بال‌هایشان بتدریج باریک‌تر و به نقطه‌ای در انتها ختم می‌شود. پروبال انواع سبزقبا به‌طور عمده از رنگ آبی روشن، سبز و سرخ تشکیل می‌شود

• چکاوک سیاه

قرقاولان 9 گونه

قَرقاوُلان یا تَذَروان تیره‌ای از پرندگان در راستهٔ ماکیان‌سانان است که شامل انواع قرقاول، کبک، مرغ جنگلی، مرغ اهلی، بلدرچین، دراج، تیهو و طاووس می‌شود.اعضای این خانواده زیستی که ۱۳۸ گونه در ۳۸ سرده را در بر می‌گیرد در برّ ِ قدیم شامل اروپا و آسیا (به‌جز نواحی شمالی)، آفریقا (به‌جز نواحی گرم و خشک)، استرالیا و نیوزیلند (در گذشته) زندگی می‌کنند. کوچکترین عضو این خانواده بلدرچین آبی آسیایی با ۴۳ گرم و بزرگترین آن طاووس هندی با ۶ کیلوگرم وزن است.

• بلدرچین
• تیهو
• جیرفتی
• دراج
• سیاه خروس
• قرقاول
• كبك
• كبك چیل
• كبك دری

راسته‌ی سولی‌فورم‌ها شامل پرندگانی چون بوبی‌ها، قره‌غازها، مارماهی‌خورها و سولی‌ها است. این پرندگان معمولاً در مناطق ساحلی و جزایر زندگی می‌کنند و ماهی‌خوار هستند. بسیاری از آن‌ها توانایی شیرجه زدن در آب با سرعت بالا را دارند. بدن آن‌ها به گونه‌ای طراحی شده که برای پرواز در کنار سطح دریا و همچنین برای شنا در زیر آب مناسب باشد.

خانواده بوبی 2 گونه

بوبیان تیره‌ای از پرندگان دریازی است که شامل سه سرده بوبی‌ها (۶ گونه)، سفیدغازها (۳ گونه)، و بوبی‌های ابوت می‌شود.پرندگان عضو این تیره جثه‌های متوسط تا بزرگ دارند. بدن آن‌ها به نسبت پهن، گردن‌هایشان متوسط اما به نسبت کلفت، و سری بزرگ دارند. بال‌های آن‌ها کشیده و نوک‌تیز و شاهپرهای اولیه‌شان بلند است اما شاهپرهای ثانویه کوچکی دارند. دم بلند و نوک‌تیز و منقار بزرگ، سخت، و مستقیم است.این پرندگان سوراخ بینی ندارند و پاهایشان پرده‌دار است. آن‌ها در همه اقیانوس‌های جهان یافت می‌شوند و از ماهی‌های به نسبت بزرگ تغذیه می‌کنند.

• بوبی پاپر قرمز
• بوبی نقابدار

خانواده دارقازها 3 گونه

باکلان یک واژۀ روسی است و نام‌های دیگر و فارسی قره‌قار، قره‌غاز، دارغاز، آب‌قُنبِل (و در افغانستان: آزمند) است. باکلان‌ها در سردۀ پرنده باکلان‌ها∗ و خانوادهٔ باکلانان جای می‌گیرند.تیرۀ باکلانان (باکلانیان)، دارقازان یا آب‌قَنبَلان(نام علمی: Phalacrocoracidae) نام یک تیره از پرندگان راستهٔ بوبی‌سانان است که شامل نزدیک به ۴۰ باکلان در می‌شود.پرندگان تیرۀ باکلانان دارای ۴۰ گونه است. جانوران این تیرۀ پرندگانی آبزی از راستهٔ مرغ‌سقاسانان هستند، به رنگ سیاه صیقلی و گردن بلند که میان همۀ انگشتان پاهایشان با پردهۀ کاملی به هم پیوسته است. باکلان‌ها به میزان زیادی از ماهی تغذیه می‌کنند. از گونه‌های بومی ایران می‌توان به باکلان بزرگ و باکلان کوچک اشاره کرد.

• باكلان (دارقاز)
• باكلان كوچك (دارقاز كوچك)
• باكلان گلو سیاه (دارقاز صخره ای)

کبوتردریایی‌سانان (Podicipediformes) مانند کشیم‌ها، پرندگانی آب‌زی با پاهایی عقب‌رفته و بدن فشرده هستند که در شنا و شیرجه بسیار ماهرند. آن‌ها توانایی پرواز دارند، ولی در خشکی بسیار کند و آسیب‌پذیرند.

خانواده کشیم ها 5 گونه

کِشیم گونه‌ای پرنده از راستهٔ کشیم‌سانان است که با گسترهٔ فراوانی در سراسر جهان، به استثنای جنوبگان، یافت می‌شود. اعضای این راسته پرندگانی شیرجه‌زن هستند که پیرامون آب‌های شیرین زندگی می‌کنند. این راسته تنها یک تیره دارد که کشیمان نامیده می‌شود و شامل ۲۲ گونه در ۶ سرده است. شیم‌ها توانایی بسیاری در شکار در آب و زندگی در محیط آبی دارند. بر روی پوست آن‌ها نزدیک به ۲۰٬۰۰۰ پر وجود دارد که سطح بدنشان را از برخورد با آب دور نگاه می‌دارد. پاهای آن‌ها در منتهای پشتی بدن قرار گرفته‌اند و دمشان به بخشی کوچک و رو به پایین کاهش پیدا کرده‌است.

• كشیم بزرگ
• كشیم شاخدار
• كشیم كوچك
• كشیم گردن سرخ
• كشیم گردن سیاه

شاهین‌سانان از شکارچیان آسمان‌اند که دارای دید خارق‌العاده، چنگال‌های نیرومند و منقار قلابی‌اند. این پرندگان در رأس زنجیره غذایی قرار دارند و از پرندگان، پستانداران کوچک و خزندگان تغذیه می‌کنند.

خانواده شاهین ها 13 گونه

شاهینان تیره‌ای از راستهٔ شاهین‌سانان است. انواع شاهین در این تیره قرار می‌گیرد. این پرندگان شکاری، با سرعت به پایین به سوی شکار خود شیرجه می‌روند. آنها بال‌های کشیده و باریک دارند. ین خانواده از پرندگان شکاری ایران، مشخصه‌های خاصی دارند که با خانواده‌ی باز، عقاب، لاشخور (Accipitridae)، به خوبی قابل تمایز هستند. نوک بال‌های خانواده شاهین در هنگام پرواز نوک تیز و داسی شکل است. در دست‌ها انگشت بلند و مشخص دیده نمی‌شود. دم تقریباً بلند است، منقار کوتاه و قلابی شکل است که در نیم نوک بالا یک دندانه مشخص وجود دارد. اغلب طعمه را در هوا شکار می‌کنند و هنگام حرکت با طعمه ، آن را با یک پا می‌گیرند. در بین شاهین سانان فقط دلیجه کوچک به صورت گروهی دید‌ه می‌شود و سایر گونه‌ها به صورت گروهی دیده نمی‌شوند و رفتاری تک‌زی دارند.

• بالابان (چرخ)
• بحری
• ترم تای (شاهین کوچک)
• دلیجه (باشه)
• دلیجه كوچك (باشه کوچک)
• شاهین
• شاهین آمور
• شاهین بلوچی
• شاهین پا سرخ
• شاهین دودی
• شاهین سر حنایی
• لاچین
• لیل (شاهین زیبا)

خانواده قوش ها 33 گونه

بازان یا عُقابان یکی از دو خانواده اصلی در راسته بازسانان هستند و شامل انواع عقاب، هما، دال، سارگپه، سنقر، باز، بازعقاب، بازکوکو، سفیدباز و کورکور می‌شوند. وش‌ها شکارچیانی توانمند و چابک هستند که در شکار پرندگان، پستانداران و خزندگان کوچک تخصص دارند. سرعت آنها به اندازه شاهین‌ها نیست اما توانایی شکار پرندگان در حال پرواز را دارند. شاهین، قرقی، پیغو و پیغوی کوچک چهار گونه قوش بومی ایران هستند که طرلان بزرگترین و کمیاب‌ترین آنهاست.(قوش به بالابان و شاهین میگویند در کشور های ایران،ترکمنستان،و کشورهای عربی)

• پیغو
• پیغوی كوچك
• سار گپه پا بلند
• سار گپه پر پا
• سار گپه جنگلی
• سار گپه چشم سفید
• سار گپه کاکل دار (سار گپه تاجدار)
• سار گپه معمولی
• سنقر تالابی
• سنقر خاكستری
• سنقر سفید
• سنقر گندم زار
• شاه باز (عقاب شاهی)
• طرلان
• عقاب پر پا
• عقاب خاكی (عقاب دشتی)
• عقاب خالدار بزرگ (عقاب تالابی)
• عقاب خالدار كوچك
• عقاب دریایی
• عقاب دریایی دم سفید
• عقاب دو برادر
• عقاب صحرایی
• عقاب طلایی
• عقاب مار خور
• قرقی
• كركس (لاشخور)
• كركس پشت سفید
• كركس سیاه (دال سیاه)
• كركس كوچك (كركس مصری)
• كور كور حنایی
• كور كور سیاه
• كوركور بال سیاه
• هما

خانواده عقاب ماهیگیر 1 گونه

عقاب‌های ماهی‌گیر نام یک سرده از راسته بازسانان است. ر خانواده عقاب ماهیگیر، تنها 1 گونه (گونه عقاب ماهیگیر) وجود دارد که بیشترین جمعیت آن در حواشی سواحل و جزایر جنوب ایران است. این گونه در تالاب‌ها و دریاچه‌های داخل ایران مانند: دریاچه‌ی پریشان، تالاب عشق آباد در جنوب تهران و سواحل شمال کشور نیز پراکنش دارد. عقاب ماهیگیر به خاطر نوع رفتار خود در گرفتن ماهی گونه‌ای کاملاً شناخته شده در دنیا است.

• عقاب ماهی گیر

طوطی‌سانان (Psittaciformes) گروهی از پرندگان رنگارنگ با منقارهای قوی و هوش بالا هستند. آن‌ها توانایی تقلید صدا دارند و معمولاً زندگی اجتماعی دارند. تغذیه آن‌ها شامل میوه‌ها، دانه‌ها و گاهی حشرات است.

خانواده طوطی ها 2 گونه

طوطیان راستین نام یک تیره از بالاخانوادهٔ طوطی‌واران است. این خانواده (زیست‌شناسی) یکی از سه خانواده طوطی‌واران است. حدود ده گونه از زیرخانواده طوطیان آفریقایی (طوطی‌های جهان قدیم یا قلمرو آفریقای گرمسیری) و ۱۵۷ گونه از زیرخانوادهٔ طوطی نوگرمسیری (طوطی‌های بر جدید یا نوگرمسیری) در این خانواده جای دارند، همچنین چندین گونه که در سده‌های گذشته منقرض شدند.[۱][۲] برخی از پرندگان چشمگیر و شناخته‌شده جهان در اینجا نمایندگی می‌شوند، مانند مکائو آبی‌طلایی در میان طوطی‌های جهان جدید و کاسکو در میان طوطی‌های جهان قدیم.

• طوطی اسكندر
• طوطی طوق صورتی

بادبان‌سانان (Procellariformes) پرندگانی دریایی با بال‌های بلند و پرواز پایدار هستند که اغلب در اقیانوس‌های باز زندگی می‌کنند. آن‌ها دارای غده‌های نمک‌گیرند که به دفع نمک دریایی کمک می‌کند و معمولاً از ماهیان کوچک و پلانکتون‌ها تغذیه می‌کنند.

خانواده کبوتر دریایی ها 4 گونه

کبوتردریاییان خانواده‌ای از پرندگان دریایی است که بخشی از راسته کبوتردریایی‌سانان، شامل ۸۰ گونه از جمله آلباتروس و مرغ توفان شمالی و مرغ توفان جنوبی، را در بر می‌گیرد.کبوتردریاییان پرهای دودی مایل به خاکستری یک‌دست دارد. همه این گونه‌ها دارای لوله‌ای تنفسی بر روی بینی هستند. آن‌ها برای تغذیه به درون آب می‌روند و از ماهیهای سطح آب، ماهی مرکب، و سخت‌پوستانی چون کریل و پلانکتون تغذیه می‌کنند. منابع غذایی آن‌ها بسیار متنوع است و در همه اقیانوس‌های جهان، به ویژه در نیمکره جنوبی، می‌توان این پرندگان را یافت.

• پرستوی دریایی دودی‌رنگ
• كبوتر دریایی ایرانی
• كبوتر دریایی دم پهن
• كبوتر دریایی مدیترانه

خانواده مرغ توفان 1 گونه

مرغان توفان شمالی پرندگانی دریایی از تیره Hydrobatidae (مرغان توفان)، بخشی از راسته کبوتردریایی‌سانان، هستند. این کوچکترین پرندگان دریایی از سخت‌پوستان، پلانکتون، و ماهی‌های کوچکی که در سطح آب شنا می‌کنند، تغذیه می‌کنند. پرواز این پرندگان به شکل بال‌بال زدن است و گاه همچون خفاش پرواز می‌کنند. رغ‌های توفان شمالی گستره‌ای جهانی دارند و در همه اقیانوس‌های جهان یافت می‌شوند. آن‌ها تنها در مناطق لجه‌ای یافت می‌شوند و مشخصاٌ برای تخم‌گذاری به روی خشکی می‌آیند. از رفتار و گسترهٔ بیشتر گونه‌ای این پرندگان در آب اطلاع چندانی در دست نیست چرا که یافتنشان درون اقیانوس‌ها سخت است. آن‌ها به صورت گروهی تخم‌گذاری می‌کنند و زوج‌ها برای مدت‌های طولانی با یک جفت به سر می‌برند. هر دو جفت وظایف نگهداری از تخم و غذا دادن به جوجه‌ها را انجام می‌دهند. همانند بسیاری دیگر گونه‌های پرندگان دریایی، خوابیدن بر روی تخم نزدیک ۵۰ روز و غذا دادن به جوجه‌ها نزدیک ۷۰ روز ادامه پیدا می‌کنند.

• مرغ طوفان

کبوترسانان راسته‌ای از پرندگان با جثه متوسط، پرواز قوی و منقار کوتاه هستند. کبوترها و قمری‌ها از جمله اعضای این گروه‌اند و معمولاً در مناطق شهری، روستایی و جنگلی به چشم می‌خورند. آن‌ها عمدتاً از دانه‌ها، میوه‌ها و گیاهان تغذیه می‌کنند.

خانواده سلیم ها 2 گونه

سَلیمان ، یک تیره‌ از پرندگان و دارای دو زیرخانوادۀ سلیمیان و خروس‌کلیان است. این تیره دارای ۶۴ تا ۶۶ گونه است. سلیم، سلیم کوهی و خروس کولی از پرنده‌های این خانواده هستند.

• دارکوب پیشانی‌قرمز
• فاخته هیمالیایی

خانواده کبوترها 9 گونه

‌کبوتران یک خانواده از پرندگان دربرگیرندهٔ «کبوترها» و «قمری‌ها» است. این تنها خانواده از راسته کبوترسانان است. اینها پرندگان تنومند با گردن کوتاه و منقارهای باریک کوتاهی هستند که در برخی از گونه‌ها نرمه بینی گوشتی دیده می‌شود. آنها عمدتاً از دانه‌ها، میوه‌ها و گیاهان تغذیه می‌کنند. این خانواده در سراسر جهان وجود دارد، اما بیشترین تنوع در قلمرو ایندومالایا و استرالیا است. این خانواده شامل ۳۴۴ گونه است که در ۵۰ سرده تقسیم می‌شوند. سیزده گونه از این گونه منقرض شده‌اند

• فاخته
• قمری خانگی
• قمری خاوری
• قمری معمولی
• كبوتر چاهی
• كبوتر خاوری
• كبوتر كوهپایه
• یا كریم
• یا كریم طوقی

آبچلیک‌سانان راسته‌ای متنوع از پرندگان ساحلی و دریایی هستند که در زیستگاه‌هایی مانند سواحل، گل‌زارها و تالاب‌ها زندگی می‌کنند. این پرندگان با پاهای دراز، منقار باریک و حساس، توانایی بالایی در یافتن بی‌مهرگان در بستر آب دارند.

خانواده سسک چشم سفید هندی 3 گونه

چشم‌سفیدان یک تیره از پرندگان گنجشک‌سان بومی نواحی گرمسیر، زیرگرمسیر و معتدل آفریقای سیاه، آسیای جنوبی و شرقی، و استرالزی هستند. این پرندگان در بیشتر جزیره‌های اقیانوس هند، غرب اقیانوس آرام، و خلیج گینه یافت می‌شوند. به جز اعضای سردهٔ چشم‌سفید (سرده) که در مناطق گسترده‌ای پخش هستند، بیشتر گونه‌های چشم‌سفیدها بومی جزایر تکی و مجمع‌الجزایرها هستند. بعضی نیز همچون چشم‌نقره‌ای، Zosterops lateralis، به صورت طبیعی به نیوزیلند مهاجرت و در آن رشد کردند.

• پرستوی دریایی نیل
• کاکایی قطبی
• نودی قهوه‌ای

خانواده جاکاناها 1 گونه

جاکاناها پرندگانی آب‌دوست و عجیب هستند که با انگشت‌های بسیار بلند خود می‌توانند روی برگ‌های پهن گیاهان شناور در مرداب‌ها راه بروند. این ویژگی آن‌ها را در طبیعت منحصربه‌فرد کرده است. رفتار مادرسالارانه و ظاهر رنگارنگ از ویژگی‌های برجسته‌ی این خانواده است.

• جاکانای دم‌قرقاولی

خانواده زردپره ها 2 گونه

زردپره‌های نمادین (نام علمی: Emberiza) نام یک سرده از تیره زردپرگان راستین است. زردپرگان راستین (Emberizidae) تیره بزرگی از پرندگان از راسته گنجشک‌سانان معمولاً در اندازه‌های کوچک است که معمولاً به نام «زردپره» شناخته می‌شوند و دانه‌خوار هستند و منقار مخروطی دارند و ۹ پر اولیه دارند. بیش از ۷۰ سرده در این تیره وجود دارد.در اروپا بیش‌تر به نام زردپره شناخته می‌شوند و در امریکا به نام گنجشک امریکایی، هرچند که هم‌خانوادهٔ نزدیک گنجشکها (تیره Passeridae) نیستند. جنس نر آن‌ها معمولاً بزرگ‌تر از ماده است.

• خروس کولی حلقه‌دار
• وانلوس سرخاکستری

خانواده سهره های استریلیده 2 گونه

سهرگان ریز  یا سهرگان رنگین (نام علمی: Estrildidae) نام یک تیره از راسته گنجشک‌سانان است.

• چاخ‌چاخ مالدیوی
• چاخ‌چاخ یقه‌دار

خانواده زیر آبروک 1 گونه

زیرآبروک (نام علمی: Cinclus) نام یک سرده از زیرراسته پرنده آوازخوان است. پرنده‌ای پرجثه و خپله با بال‌های کوتاه و گرد و پاهای نسبتاً قوی و بزرگ است. نر و ماده هم‌شکل (نر تا حدی بزرگ‌تر) و فاقد تغییرات فصلی هستند. در پرنده بالغ تارک سر و پس سر و دو طرف گردن قهوه‌ای تیره و روتنه، بال‌ها و دم خاکستری مایل به قهوه‌ای تیره است. به واسطه حاشیه مایل به سیاه پرها، روتنه فلس‌دار به نظر می‌رسد. پرهای پرواز و دم نیز سیاه هستند. چانه، گلو و سینه سفید و مابقی زیرتنه خاکستری قهوه‌ای مات (در زیرگونه C.c. caucasicus) و خرمایی کم‌رنگ (در زیرگونه C.c. persicus) دیده می‌شود. در پرنده نابالغ روتنه با طرح فلس‌دار به رنگ سیاه، چانه سفید و زیرتنه سفید خاکستری راه‌راه است.

• فلامینگوی باریک‌پا

خانواده دم جنبانک ها 1 گونه

دم‌جنبانکان (نام علمی: Motacillidae) نام یک تیره از راسته گنجشک‌سانان است. دم‌جنبانک سفید (ناشور) (نام علمی: Motacilla alba) گنجشکسانی کوچک از خانوادهٔ دم‌جنبانکهاست که در بیشتر نواحی آسیا، اروپا و بخش‌هایی از شمال آفریقا زاد و ولد می‌کند. این پرنده غیر مهاجر و ساکن نواحی با آب و هوای معتدل است ولی در غیر این صورت به آفریقا مهاجرت می‌کند. همچنین این پرنده به‌طور پراکنده در آلاسکا نیز مشاهده شده است. دم‌جنبانک سفید پرنده‌ای بلند و باریک با طولی بین ۱۶.۵ تا ۱۹ سانتی‌متر است

• صدف‌خور اوراسیایی

+14 خانواده دیگر

خانواده سنگ چشم ها 1 گونه

سنگ‌چشم، آلاگزنه یا مرغ قصاب پرندگانی هستند با طرح مشخص پر و بال، منقار قلاب‌مانند، پاهای قوی و چنگال‌های تیز که رفتارشان شبیهِ پرندگان شکارگر است.اغلب روی جاهای بلند با قامتی راست در انتظار شکار می‌نشینند و طعمۀ خود را روی بوته‌های خار میخکوب و آویزان می‌کنند. پروازی پُرتوان و موجی دارند. تک‌زی هستند، و نر و ماده آنها تقریباً همشکل است (جز در سنگ‌چشم پشت‌سرخ). روی بوته یا درخت لانه می‌سازند و از حشرات، خزندگان، پرندگان و پستاندارانِ کوچک تغذیه می‌کنند.

• چنگر خال‌دار

خانواده شهدخوار 1 گونه

شهدخواران نام یک تیره از راسته گنجشک‌سانان است. شهدخوار پرنده‌ای بسیار کوچک، پر جنب‌وجوش و پر سروصدا است که با منقار و زبان بلند خود، شهد گیاهان را می‌مکد. وزن آن حدود ۸ تا ۹ گرم است. مانند مرغ مگس‌خوار منقاری نیزه‌مانند دارد. این پرنده، بومی ایران محسوب شده و جز جاندارانی است که در طبیعت، وظیفه گرده‌افشانی و تکثیر گیاهان را بر عهده دارد. این پرنده‌ها بسیار سریع بال می‌زند، به شکلی که گویی بدنش در فضا ثابت مانده ‌است. بال زدن در جا و ثابت ماندن در هوا، سبب شده تا مورد توجه عکاسان و مستندسازان قرار گیرد. این قابلیت درجا بال زدن به آنها در تغذیه کمک می‌کند. این پرنده در جابه جا کردن گرده گل های ایران در این سرزمین نقش بسزایی دارد. پس طبیعی است، برای حفظ و حراست از گل های بومی ایران، حفاظت از آن نیز اهمیت داشته باشد.

• چاخ‌چاخ معمولی

خانواده آبچلیک ها 32 گونه

بچلیک پرنده‌ای با پاهای به نسبت بلند یا خیلی بلند، بال‌های دراز که به طور معمول نوک‌تیز و زاویه‌دار است و منقار دراز و باریک که ممکن است راست یا خمیده باشد. پر و بال آن‌ها اغلب در تابستان و زمستان متفاوت است نوار بالی و طرح دمگاه و دم در تشخیص آن‌ها اهمیت زیادی دارد. بیشتر آن‌ها مهاجرند و تابستان‌ها را در سواحل جنوب منطقه زادوولد خود می‌گذرانند.این پرنده در منطقه آذربایجان به اسم چیلیک بورون معروف می باشد.

• ابیا
• آبچلیك آواز خوان
• آبچلیك پا سبز
• آبچلیك پا سرخ
• آبچلیك تالابی
• آبچلیك تك زی
• آبچلیك خالدار
• آبچلیك دودی
• آبچلیك شكیل
• آبچلیك نوك سربالا
• پاشلك بزرگ
• پاشلك تك زی
• پاشلك دم مویی
• پاشلك كوچك
• پاشلك معمولی
• تلیله بزرگ
• تلیله بلوطی (نوک دراز)
• تلیله حنایی (خاکستری)
• تلیله دم سفید
• تلیله سفید
• تلیله شكم سیاه
• تلیله كوچك
• تلیله نوك پهن
• سنگ گردان
• شناگر بلوطی
• شناگر گردن سرخ
• گیلانشاه
• گیلانشاه ابرو سفید
• گیلانشاه حنایی
• گیلانشاه خالدار (نوک باریک)
• گیلانشاه دم سیاه
• گیلانشاه شرقی

خانواده باقرقره ها 7 گونه

کوکَر، باقرقره، اسپرود یا سنگ‌خوارک نام ۱۶ گونه پرنده از خانواده کوکران است که در شمال، شرق و جنوب آفریقا و ماداگاسکار، خاورمیانه، هند، آسیای میانه و شبه‌جزیره ایبری زندگی می‌کنند. کوکر پرنده‌ای است دانه‌خوار، که در نگاه اول به کبک و بلدرچین شبیه است و در پرواز نیز به کبوتر می‌ماند اما از نظر پرنده‌شناسی دارای خانواده‌ای مستقل با نام کوکران است.

• باقرقره چیل
• باقرقره دم دراز
• باقرقره راه راه
• باقرقره شكم بلوطی
• باقرقره شكم سفید
• باقرقره شكم سیاه
• باقرقره گندمگون

خانواده پاشلک حاره ای 1 گونه

پاشلک رنگین یا پاشلک شال‌گردنی (به انگلیسی: Painted-snipe) گروهی از پرندگان در تیرۀ پاشلکان رنگین (نام علمی: Rostratulidae) از راسته سلیم‌سانان است.

• پاشلک بنگالی

خانواده چاخ لق ها 2 گونه

چاخ‌لقان نام یک تیره از راسته سلیم‌سانان است.برای این گروه از پرندگان، به ندرت نام "تلیله سنگی" هم به کار رفته بود که نام رایجی نیست.

• چاخ لق
• چاخ لق هندی

خانواده سلیم خرچنگ خوار 1 گونه

سلیم خرچنگ‌خوار با نام کامل‌تر سلیم خرچنگ‌خوار حواصیلی گونه‌ای از پرندگان آبچر است. این گونه خانواده خود را که سلیم‌خرچنگ‌خواریان نام دارد تشکیل می‌دهد.این پرنده پاهای بلند آبی- خاکستری و پرهای زینتی سیاه و سفید و منقار سنگین و بزرگ و قوی و خنجرشکل دارد.

• سلیم خرچنگ خوار

خانواده سلیم ها 15 گونه

سَلیمان ، یک تیره‌ از پرندگان و دارای دو زیرخانوادۀ سلیمیان و خروس‌کلیان است. این تیره دارای ۶۴ تا ۶۶ گونه است. سلیم، سلیم کوهی و خروس کولی از پرنده‌های این خانواده هستند.

• خروس كولی
• خروس كولی دم سفید
• خروس كولی سینه سیاه
• خروس كولی شكم سیاه
• دیدومك
• سلیم خاكستری
• سلیم سینه بلوطی
• سلیم شنی
• سلیم شنی كوچك
• سلیم طلایی
• سلیم طلایی خاوری
• سلیم طوقی
• سلیم طوقی كوچك
• سلیم كوچك
• سلیم كوهی

خانواده کاکایی ها 30 گونه

کاکاییان (به لاتین: Laridae) یک تیره ار پرندگان دریایی در راسته سلیم‌سانان است که دربرگیرندهٔ کاکایی‌ها، پرستودریایی‌ها، آب‌شکاف‌هاست. این خانواده دربرگیرنده حدود ۱۰۰ گونه در ۲۲ سرده است. این گروه از پرندگان به پرواز هوایی در سراسر جهان سازگارند.

• پرستو دریایی بال سفید
• پرستو دریایی پشت تیره
• پرستو دریایی پشت سیاه
• پرستو دریایی تیره
• پرستو دریایی خزر
• پرستو دریایی خلیج فارس
• پرستو دریایی رودخانه زی
• پرستو دریایی سیاه
• پرستو دریایی كاكلی بزرگ
• پرستو دریایی كاكلی كوچك
• پرستو دریایی كوچك
• پرستو دریایی گونه سفید
• پرستو دریایی معمولی
• پرستو دریایی نوك كاكایی
• پرستو دریایی نوكِ منقار زرد
• كاكایی ارمنستان
• كاكایی بزرگ
• كاكایی پا سیاه
• كاكایی پشت سیاه بزرگ
• كاكایی پشت سیاه كوچك
• كاكایی چشم سفید
• كاكایی خزری (كاكایی پا زرد)
• كاكایی دودی
• كاكایی سر سیاه
• كاكایی سر قهوه ای
• كاكایی سیبری
• كاكایی صورتی
• كاكایی كوچك
• كاكایی مدیترانه
• كاكایی نوك سبز

خانواده گلاریول ها 4 گونه

چلچله‌بیابانیان تیره‌ای از پرندگان کنارآبچر است. اعضای این تیره با نام متداول گلاریول نیز خوانده می‌شوند. آن‌ها به دو گروه عمدهٔ مرغ‌های چمنpratincoles و دودوک‌هاcoursers تقسیم می‌شوند و شامل ۱۷ گونه در پنج سرده هستند.

• دودوك
• گلاریول بال سرخ
• گلاریول بال سیاه
• گلاریول كوچك

خانواده نوک خنجری ها 2 گونه

نوک‌خنجریان خانواده‌ای از پرندگان کنار آبزی[۵] است که بیشتر، دو سرده (جنس) از پرندگان یعنی نوک‌خنجری‌ها و چوب‌پاها را در بر می‌گیرد.نوک‌خنجریان از راستهٔ سلیم‌سانان هستند و پرندگانی بلند و باریک‌اندام‌اند که پاهای بلند و پرهای زینتی سیاه و سفید و منقار طویل و نازک و غالباً با چرخشی به سمت بالا دارند. نوک‌خنجری‌ها در سواحل گلی، ماسه‌ای و خورها دیده می‌شود.

• چوب پا
• نوك خنجری (آوست)

خانواده آب شکاف 1 گونه

آب‌شکافان تیره‌ای کوچک از پرندگان پرستوشکل در راسته سلیم‌سانان هستند که شامل سه گونه می‌شود که در آسیای جنوبی، آفریقا، و قاره آمریکا زندگی می‌کنند. این پرندگان بدان دلیل آب‌شکاف خوانده می‌شود که با نگاه کردن به نوکشان و گذاشتن دقیق آن بر روی طعمه، اقدام به شکار آن بر سطح آب می‌کنند.اعضای این تیره عبارتند از:آب‌شکاف هندی، آب‌شکاف سیاه، آب‌شکاف آفریقایی، در ایران، نام آب‌شکاف اغلب به گونهٔ هندی این پرنده گفته می‌شود.

• آب شكاف

خانواده صدف خوار 1 گونه

صدف‌خوار یا صدف‌خور پرندگانی آبچر از تیره صدف‌خواران هستند که در سواحل نقاط مختلفی از جهان، به غیر از نواحی قطبی و برخی از نقاط استوایی آفریقا و آسیای جنوب شرقی دیده می‌شوند و از میان آن‌ها تنها صدف‌خوار اوراسیایی و صدف‌خوار ساوت آیلندی هستند که در مناطق درون‌مرزی به تولید مثل می‌پردازند.پرهای بیشتر گونه‌های صدف‌خواران یا تماماً سیاه‌است یا تنها پرهای بالایی سیاه (و یا قهوه‌ای پررنگ) بوده و پرهای زیر شکم سفید هستند.

• صدف خوار

خانواده کاکایی اقیانوسی ها 4 گونه

کاکایی‌اقیانوسی یا قاپو یا مرغ قاپو از پرندگان درشت و کرانه‌زی نواحی سردسیر است که کارش طعمه‌دزدی یعنی قاپیدن طعمهٔ دیگر پرندگان است. به قاپو، اسکوآ هم گفته شده است. کاکایی‌اقیانوسی‌ها پر و بال تیره‌رنگ و بال‌های باریک و زاویه‌دار دارند، در پرنده‌های بالغ شاهپرهای وسطی دم معمولاً دراز است.

• كاكایی اقیانوسی بزرگ
• كاكایی اقیانوسی دم پیچ
• كاكایی اقیانوسی دم دراز
• كاكایی اقیانوسی قطبی

کوکوسانان پرندگانی نسبتاً مخفی‌کار با صداهای خاص و رفتارهایی منحصربه‌فرد هستند. برخی از گونه‌های آن‌ها مانند کوکوی معمولی به رفتار «تخم‌گذاری انگلی» شهرت دارند و تخم خود را در لانه‌ی پرندگان دیگر قرار می‌دهند.

خانواده کوکوها 4 گونه

کوکو یک گروه از پرندگان و کوکویانیک تیره از پرندگان از راستهٔ کوکوسانان است.کوکو از نظر اندازه جزء پرندگان متوسط و جزء حیوانات کوچک طبقه‌بندی می‌شود.بسیاری از گونه‌های کوکو تخم خود را در آشیانهٔ پرندگان دیگر می‌گذارند تا پرندهٔ صاحب لانه، جوجه را بزرگ کند. کاری که جوجه‌گذاری انگلی نامیده می‌شود.

• كوكوی ابلق
• كوكوی سیاه (كوكوی آسیایی)
• كوكوی كاكلی
• كوكوی معمولی

زاغی‌سانان یا ماهی‌خورک‌سانان گروهی رنگارنگ و تماشایی هستند که بسیاری از آن‌ها در مناطق گرمسیری یافت می‌شوند. این پرندگان دارای منقارهای قوی و حرکات سریع هستند و از ماهی، حشرات و گاهی مهره‌داران کوچک تغذیه می‌کنند.

خانواده زنبور خوارها 4 گونه

زنبورخواران نام یک تیره از راسته سبزقباسانان است که شامل سه دسته و ۲۷ گونه مختلف است. بیشتر گونه‌ها در آفریقا و آسیا یافت می‌شوند، برخی گونه‌ها در جنوب اروپا، استرالیا و گینه‌نو نیز یافت شده‌اند. زنبورخواران با پرهای رنگارنگ، بدن باریک، و عموماً پرهای میانی دراز در دم خود شناخته می‌شوند. نوک آنها عموماً به پایین کشیده شده و بال‌های متوسط تا دراز دارند. جنس مؤنث و مذکر این گونه از پرندگان شبیه هم هستند.همان‌طور که از اسم آنها مشخص است، منبع تغذیه این گونه از پرندگان انواع زنبور (باعسل یا بی‌عسل) است. نیش طعمه خود را با ضربه‌های پی‌درپی و مالیدن خارج می‌کنند.

• زنبور خوار
• زنبور خوار سبز
• زنبور خوار گلو خرمایی
• شانه‌به‌سر معمولی

خانواده کوکوها 1 گونه

کوکو یک گروه از پرندگان و کوکویانیک تیره از پرندگان از راستهٔ کوکوسانان است.کوکو از نظر اندازه جزء پرندگان متوسط و جزء حیوانات کوچک طبقه‌بندی می‌شود.بسیاری از گونه‌های کوکو تخم خود را در آشیانهٔ پرندگان دیگر می‌گذارند تا پرندهٔ صاحب لانه، جوجه را بزرگ کند. کاری که جوجه‌گذاری انگلی نامیده می‌شود.

• سبزقبای اروپایی

خانواده هدهد 2 گونه

هد هد نام یک سرده از تیره هدهدیان و از راسته نوک‌شاخ‌سانان است. پرنده هدهد نام‌های مختلفی در زبان فارسی دارد. هدهد و شانه‌به‌سر دو نام اصلی او هستند که اولی به صدای وی و دیگری به کاکل شانه‌مانند روی سرش اشاره دارد. پوپک نام دیگری است که آن هم از آواز این پرنده گرفته شده و مرغ سلیمان هم نامی است که به نقش وی در ماجرای پیام‌بری او از سلیمان به بلقیس ملکه سبا اشاره دارد. از راسته منقار شاخیان در ایران 1 خانواده و 1 گونه وجود دارد.

• ماهی‌خورک کوچک
• هدهد

خانواده قوش ها 1 گونه

بازان یا عُقابان یکی از دو خانواده اصلی در راسته بازسانان هستند و شامل انواع عقاب، هما، دال، سارگپه، سنقر، باز، بازعقاب، بازکوکو، سفیدباز و کورکور می‌شوند. وش‌ها شکارچیانی توانمند و چابک هستند که در شکار پرندگان، پستانداران و خزندگان کوچک تخصص دارند. سرعت آنها به اندازه شاهین‌ها نیست اما توانایی شکار پرندگان در حال پرواز را دارند. شاهین، قرقی، پیغو و پیغوی کوچک چهار گونه قوش بومی ایران هستند که طرلان بزرگترین و کمیاب‌ترین آنهاست.(قوش به بالابان و شاهین میگویند در کشور های ایران،ترکمنستان،و کشورهای عربی)

• زنبورخوار معمولی

قرقاولان 1 گونه

قَرقاوُلان یا تَذَروان تیره‌ای از پرندگان در راستهٔ ماکیان‌سانان است که شامل انواع قرقاول، کبک، مرغ جنگلی، مرغ اهلی، بلدرچین، دراج، تیهو و طاووس می‌شود.اعضای این خانواده زیستی که ۱۳۸ گونه در ۳۸ سرده را در بر می‌گیرد در برّ ِ قدیم شامل اروپا و آسیا (به‌جز نواحی شمالی)، آفریقا (به‌جز نواحی گرم و خشک)، استرالیا و نیوزیلند (در گذشته) زندگی می‌کنند. کوچکترین عضو این خانواده بلدرچین آبی آسیایی با ۴۳ گرم و بزرگترین آن طاووس هندی با ۶ کیلوگرم وزن است.

• نوک‌شاخ بزرگ

خانواده سبزقبا ها) 2 گونه

سَبزقَباها تیره‌ای از پرندگان بر قدیم و از خویشاوندان «زنبورخوار» و «ماهی خورک» می‌باشند. آن‌ها اندامی محکم و ظاهری شبیه به زاغ کبود دارند. طول بدنشان حداقل به ۲۲ و حداکثر به ۳۲ سانتیمتر می‌رسد. منقارشان بلند و اندکی خمیده‌است و نوک منقارشان تا حدی به قلاب شباهت دارد. دم آن‌ها بلند و به‌صورت‌های چهارگوش یا بادبزنی شکل است. بال‌هایشان بتدریج باریک‌تر و به نقطه‌ای در انتها ختم می‌شود. پروبال انواع سبزقبا به‌طور عمده از رنگ آبی روشن، سبز و سرخ تشکیل می‌شود

• سبز قبا
• سبز قبای هندی

+1 خانواده دیگر

خانواده ماهی خورک 3 گونه

ماهی‌خورکیان رودخانه‌ای زیرخانواده‌ای از پرندگان متعلق به راسته سبزقباسانان (Coraciiformes) هستند. از جمله پرندگان این زیرخانواده می‌توان از کوکابورای خندان نام برد. کوچک‌ترین گونهٔ این پرنده، ماهی‌خورک کوتوله آفریقایی است که به‌طور متوسط ۱۰ سانتیمتر (۳٫۹ اینچ) طول و در حدود ۹ و ۱۲ گرم (۰٫۳۲ و ۰٫۴۲ اونس) وزن دارند. بزرگترین گونه در میان این پرندگان نیز ماهی‌خورک عظیم با طول ۴۲ تا ۴۶ سانتیمتر (۱۷ تا ۱۸ اینچ) و وزن ۲۵۵–۴۲۶ گرم (۹٫۰–۱۵٫۰ اونس) می‌باشد..

• ماهی خورك
• ماهی خورك ابلق
• ماهی خورك سینه سفید

دارکوب‌سانان (Piciformes) پرندگانی هستند که اغلب دارای منقاری قوی و مستقیم و پاهایی با دو انگشت رو به جلو و دو انگشت رو به عقب‌اند. آن‌ها برای کندن تنه درختان، یافتن حشرات یا ساختن لانه تخصص دارند و بیشتر در جنگل‌ها زندگی می‌کنند.

خانواده دارکوب ها 11 گونه

دارکوب‌ پرنده‌ای است که منقاری قوی دارد، ظاهراً این گروه از پرندگان با توکانها تفاوت دارند اما جزو خانواده‌های نزدیک به هم هستند هر دوی این پرندگان دارای پاهایی هستند که ۲ چنگال به سمت جلو و ۲ چنگال به سمت عقب دارند وقتی پرواز می‌کنند بال‌هایشان را به سرعت به هم می‌زنند و در نتیجه در هنگام حرکت در هوا بالا و پایین می‌شوند.در حدود بیش از ۲۰۰ گونه دارکوب در جهان وجود دارد. دارکوب‌ها تقریباً در هر جا که درخت باشد دیده می‌شوند.دارکوبها منقارهای نیرومندی دارند که برای سوراخ کردن پوست درختان و جستجوی حشرات به کار می‌برند آن‌ها طعمه‌های خود را به وسیله زبان بلند که دارای نوک چسبناکی است از مخفیگاهشان بیرون می‌کشند. محققان چینی دریافته‌اند بدن دارکوب ۹۹ درصد انرژی ناشی از ضربه‌ها را به عنوان «انرژی کرنشی» (ارتجاعی) ذخیره می‌کند.

• دارکوب سفیدبال
• داركوب بال سفید
• داركوب بزرگ
• داركوب بلوچی
• داركوب سبز
• داركوب سبز شكم پولكی
• داركوب سر سرخ
• داركوب سوری
• داركوب سیاه
• داركوب قهوه ای
• داركوب كوچك

گنجشک‌سانان (Passeriformes) بزرگ‌ترین و متنوع‌ترین راسته پرندگان هستند و بیش از نیمی از گونه‌های پرندگان جهان را تشکیل می‌دهند. این پرندگان اغلب اندازه‌ای کوچک تا متوسط دارند، آوازخوان هستند و تنوع زیادی در رفتار، تغذیه و رنگ دارند.

خانواده کلاغ ها 13 گونه

کَلاغان (Corvidae) نام خانواده‌ای از پرندگان گنجشک‌سان آوازخواناست. این خانواده شامل انواع کلاغ، زاغ، زاغی، غراب و جیجاق می‌شود. کلاغ پرنده‌ای از سردهٔ کلاغ‌ها یا به‌طور گسترده‌تر مترادف با همه پرندگان سردۀ Corvus است. کلاغ‌ها عموماً سیاه‌رنگ هستند. واژۀ "کلاغ" به عنوان بخشی از نام مشترک در بسیاری از گونه‌ها استفاده می‌شود. اصطلاح مرتبط " غراب " از نظر علمی به هیچ ویژگی خاصی متصل نیست، بلکه یک گروه‌بندی کلی برای گونه‌های بزرگ‌تر Corvus است.

• جی جاق
• زاغ بور (زاغ كویری)
• زاغی
• غراب
• غراب گردن قهوه ای
• فندق شكن
• کلاغ هندی
• كلاغ ابلق
• كلاغ جنگلی شرقی
• كلاغ سیاه
• كلاغ كوهی نوك زرد
• كلاغ كوهی نوك سرخ
• كلاغ گردن بور

خانواده کمرکلی ها 4 گونه

کمرکُلی (گاهی کمرکولی) یا بلبل کوهی یا مُرغ قاصد (نام علمی: Sitta) (به عربی: خازن البُندُق یا خازِن الجِلَّوز) نام یک سرده از زیرراسته پرنده آوازخوان است. مانند داركوب هاي كوچكي بنظر مي آيند ، ولي روي درختها و صخره ها بدون آن كه از دم خود به عنوان تكيه گاه استفاده كنند ، هم در جهت بالا و هم در جهت پائين حركت مي كنند . سر بزرگ ، منقاري قوي ، پاهاي كوتاه با پنجه هاي بلند و بال هاي نسبتا بلند و نوكتيز دارند . تكزي هستند . پروازي موجي دارند . نر و ماده آنها هم شكل است . در سوراخ ها لانه مي سازند . از حشرات و دانه ها تغذيه مي كنند. 13 سانتيمتر ؛ پرندهاي است پرجثه و فعال كه اغلب از درخت بالا مي رود و منقار نوك تيز و قوي دارد .

• دیوار خزك
• كمر كولی بزرگ
• كمر كولی درختی
• كمر كولی كوچك

خانواده گنجشک ها 11 گونه

گُنْجـِشْکْ به پرندگان خانوادهٔ گنجشکان گفته می‌شود، که خود در استهٔ گنجشک‌سانان می‌گنجند. گنجشک خانگی معروف‌ترین گونهٔ گنجشک است که در تعداد بسیار زیاد در همۀ قاره‌های جهان و بیشتر در مناطق شهری زندگی می‌کند. گنجشک پرنده‌ای است کوچک با نوک کلفت و مخروطی و پاهای نسبتاً کوتاه که اغلب پر و بال رنگارنگ ندارد. گنجشک‌ها بیشتر به‌صورت اجتماعی به سر می‌برند و به‌طور گروهی زادوولد می‌کنند. در بیشتر گونه‌ها دودیسی جنسی (تفاوت نر و ماده) دیده می‌شود. در سوراخ‌های درختان، شکاف دیوار و صخره‌ها لانه می‌سازند. بیشتر از دانه‌ها و مواد گیاهی و گاه جانوری تغذیه می‌کنند. معمولاً گنجشک‌هایی که در شهرها زندگی می‌کنند از نوع گنجشک خانگی و گنجشک درختی هستند.

• گنجشك برفی
• گنجشك بلوچی
• گنجشك بیابانی
• گنجشك تاغی
• گنجشك خاكی
• گنجشك خانگی
• گنجشك درختی
• گنجشك رودخانه ای
• گنجشك سینه سیاه
• گنجشك كوهی
• گنجشك گلو زرد

خانواده مگس گیر ها 6 گونه

مگس‌گیران یا مگس‌گیران جهان قدیم (به انگلیسی: Muscicapidae) – که حشره‌گیران بر قدیم هم نامیده شده‌اند – خانواده بزرگی از پرندگان کوچک گنجشک‌سان هستند که بومی بر قدیم می‌باشند. آن‌ها در اصل حشره‌خوران درختی هستند. این پرندگان بسیار متنوع می‌باشند، اما بیشتر آن‌ها آواز ضعیف و آوای خشنی دارند. از این خانواده ۲۷۴ نوع در جهان و ۳۱ گونه در ایران وجود دارد.

• زردپره هندی
• مگس گیر ابلق
• مگس گیر راه راه (مگس گیر خالدار)
• مگس گیر سینه سرخ
• مگس گیر طوق سفید
• مگس گیر هندی

خانواده چک‌چک‌های برگ‌زی 2 گونه

چک‌چک‌های برگ‌زی پرندگانی کوچک، مهاجر و معمولاً سبز یا زیتونی‌رنگ هستند که در میان شاخ و برگ درختان پنهان می‌شوند. آن‌ها در بهار به مناطق معتدل مهاجرت کرده و با صدای لطیف و نغمه‌خوان خود توجه‌ها را جلب می‌کنند. تشخیص گونه‌های مختلف این خانواده گاهی دشوار است.

• سسک تیره
• سسک سبز پالاس

خانواده مرغ توفان 3 گونه

مرغان توفان شمالی پرندگانی دریایی از تیره Hydrobatidae (مرغان توفان)، بخشی از راسته کبوتردریایی‌سانان، هستند. این کوچکترین پرندگان دریایی از سخت‌پوستان، پلانکتون، و ماهی‌های کوچکی که در سطح آب شنا می‌کنند، تغذیه می‌کنند. پرواز این پرندگان به شکل بال‌بال زدن است و گاه همچون خفاش پرواز می‌کنند. رغ‌های توفان شمالی گستره‌ای جهانی دارند و در همه اقیانوس‌های جهان یافت می‌شوند. آن‌ها تنها در مناطق لجه‌ای یافت می‌شوند و مشخصاٌ برای تخم‌گذاری به روی خشکی می‌آیند. از رفتار و گسترهٔ بیشتر گونه‌ای این پرندگان در آب اطلاع چندانی در دست نیست چرا که یافتنشان درون اقیانوس‌ها سخت است. آن‌ها به صورت گروهی تخم‌گذاری می‌کنند و زوج‌ها برای مدت‌های طولانی با یک جفت به سر می‌برند. هر دو جفت وظایف نگهداری از تخم و غذا دادن به جوجه‌ها را انجام می‌دهند. همانند بسیاری دیگر گونه‌های پرندگان دریایی، خوابیدن بر روی تخم نزدیک ۵۰ روز و غذا دادن به جوجه‌ها نزدیک ۷۰ روز ادامه پیدا می‌کنند.

• پی پت پدی‌فیلد
• دم جنبانک جنگلی
• دم‌جنبانک زرد

+27 خانواده دیگر

خانواده بلبل خرما 2 گونه

بلبل‌ها[۱] نام یک سرده (نام علمی: Pycnonotus) از پرندگان آوازخوان عضو تیره بلبلان است. گاهی به این گروه از پرندگان «بلبل خرماها» نیز گفته می‌شود. در حقیقت، نام انگلیسی و مشترک در همهٔ گونه‌های این سرده Bulbul است که این نام از ریشه هندی و فارسی واژه «بلبل» گرفته شده‌است. نیاز به یادآوری است که برای دو گونه بلبل هزاردستان و بلبل خالدار نام انگلیسی Nightingale به کار می‌رود.

• بلبل خرما
• بلبل گوش‌سفید

خانواده چرخ ریسک ها 9 گونه

چرخ‌ریسک پرنده‌ای ریزجثه و ظریف به وزن تقریبی یازده گرم، درخت‌زی، بالارو، شاد، زیبا و فوق العاده فعال و پرجنب‌وجوش است و صدای بسیار زیبایی دارد. بال‌هایش کوتاه و قلبش بزرگ و قوی است. از حشرات تغذیه می‌کند؛ طعمه را میان پنجه‌های پا گرفته، با فشار آوردن روی شاخه له کرده و می خورد. در میان پرندگان نغمه خوان از همه پرانرژی تر و در مقابل گرسنگی از همه کم طاقت تر است، به‌طوری‌که بیش از ۲۴ ساعت نمی‌تواند گرسنه بماند؛ از این رو تلفات این پرنده در فصل زمستان قابل ملاحظه است.

• پرستو دم‌سیمی
• پرستوی گلوی‌راه‌راه
• چرخ ریسك ایرانی
• چرخ ریسك بزرگ
• چرخ ریسك پس سر سفید
• چرخ ریسك تورانی
• چرخ ریسك سر آبی
• چرخ ریسك سر سیاه
• چرخ ریسك فیروزه ای

خانواده پادشاه‌مرغان 1 گونه

پادشاه‌مرغان پرندگانی کوچک، زیبا و حشره‌خوار هستند که در جنگل‌های گرمسیری آسیا و آفریقا یافت می‌شوند. رفتار فعال و صدای خاص این پرندگان باعث محبوبیت آن‌ها در میان پرنده‌نگرها شده است. برخی از گونه‌ها دارای دم بلند و نوسان‌دار هستند.

• پادشاه‌مرغ گردن‌سیاه

خانواده چرخ ریسک دم دراز 2 گونه

چرخ‌ریسک‌های بوته‌ای یا چرخ‌ریسک‌های دم‌دراز یک خانواده به نام از پرندگان گنجشک‌سان کوچک و با دم نسبتاً بلند هستند. این خانواده دربردارندهٔ ۱۳ گونه در سه جنس است که همهٔ آنها به جز یکی در اوراسیا یافت می‌شوند. چرخ‌ریسک‌های بوته‌ای پرندگان پرجنب‌وجوشی هستند که تقریباً به‌طور دائم در حال حرکت هستند، در حالی که در درختچه‌ها و درختان به دنبال حشرات هستند. در طول فصل غیرزادآوری، پرندگان در گله‌های تا ۵۰ نفر زندگی می‌کنند. چندین گونه چرخ‌ریسک رفتار زادآوری مشارکتی را نشان می‌دهند که به آنها کمک‌کننده آشیانه نیز می‌گویند.

• چرخ ریسك دم دراز
• مینای بانکی

خانواده کلاغ‌سانان 2 گونه

کلاغ‌سانان از هوشمندترین پرندگان جهان هستند و توانایی حل مسئله، استفاده از ابزار و حتی تشخیص چهره انسان را دارند. این خانواده شامل کلاغ‌ها، زاغ‌ها، غراب‌ها و زاغی‌ها می‌شود. آن‌ها هم در محیط‌های شهری و هم در طبیعت آزاد زندگی می‌کنند.

• زاغ زردنوک
• غراب

خانواده لاپلندها 1 گونه

خانواده لاپلندها شامل پرندگانی کوچک، زمستان‌زی و دانه‌خوار هستند که در مناطق سردسیری و قطبی زادآوری می‌کنند. این پرندگان توانایی سازگاری با سرمای شدید و سفرهای طولانی مهاجرتی را دارند. برخی از گونه‌های این خانواده در فصول مختلف تغییر رنگ می‌دهند.

• لاپ لند پنجه بلند

خانواده بلدرچین بوته ای 1 گونه

بلدرچین بوته‌ای نام یک تیره از راسته سلیم‌سانان است. اعضای این تیره با وجود شباهت ظاهری به بلدرچین‌ها، خویشاوندی نزدیکی با آن‌ها ندارند چرا که بلدرچین‌ها از راستهٔ ماکیان‌سانان هستند. پرنده اي كوچك از خانواده بلدرچين بوته اي است و ربطي به بلدرچيني که عضوي از خانواده قرقاول است ندارد، گرچه از نظر ظاهري شبيه بلدرچين است و حتي در پرواز نيز شايد با آن اشتباه شود امّا از نظر رفتاري با آن کاملاً متفاوت است و از نظر اندازه نيز کوچک تر آز آن مي باشد. گونه هاي متعددي از اين پرنده در مناطق مختلف دنيا زيست مي کنند که اغلب آن ها ساکن مناطق گرم در آسيا، آفريقا، اروپا و استراليا هستند و شامل 16 گونه که متعلق به دو جنس مي باشند و تنها يک گونه متعلق به جنس Ortyxelos و ديگر گونه ها از جنس Turnix مي باشند.

• سهره سرخ بزرگ

خانواده بوچانگا 2 گونه

بوچانگایانیک تیره از گنجشک‌سانان ریزجثه هستند که در جنگل‌های گرمسیری بر قدیم زندگی می‌کنند. در گذشته این تیره را اغلب به دو سردهٔ پرپوزه‌ها و بوچانگاها تقسیم می‌کردند که سردهٔ پرپوزه‌ها تنها دارای یک گونهٔ بوچانگای کوتوله بومی گینه نو بود. به تازگی اما این گونه به همراه دم‌ابریشمی فیجی در تیرهٔ دم‌بادزنان قرار داده شده‌اند. همچنین در گذشته گاه گونه‌هایی از استرالزی‌ها را نیز در بوچانگایان قرار می‌دادند. در بیشتر گونه‌های بوچانگاها، پرنده نر و ماده شبیه هم و سیاه‌رنگ هستند و دم بلند و دو شاخه‌ای دارند. غذای بیشتر این پرندگان حشرات است

• بوجانگا
• سسک ابلق

خانواده چرخ ریسک پشت بلوطی 2 گونه

چرخ‌ریسک تاب‌لانه نام یک تیره از راسته گنجشک‌سانان است. رنده اي است کوچک و رنگارنگ که توسط دم دراز، منقار مخروطي شکل و نوک تيز، رنگ پر و بال و صدايش به راحتي مي توان آن را شناسايي نمود. زيرگونه هاي مختلفي از اين پرنده وجود دارد که تا حدودي در رنگ، به ويژه رنگ سر با يکديگر متفاوت مي باشند. لانه اش را به شکل کيسه اي آويزان مي سازد. پرهاي شانه و پشت اين پرنده به رنگ بلوطي تيره است و سري خاکستري رنگ دارد.

• چرخ ریسك پشت بلوطی
• سینه‌سرخ سیاه

خانواده چلچله ها 8 گونه

پَرَستوها و چلچله‌ها گروهی از پرندگان حشره‌خوار گنجشک‌سان عضو تیرهٔ پرستویان هستند که تاکنون ۷۴ گونه از آن‌ها شناسایی شده‌اند و در بسیاری از مناطق یافت می‌شوند. این پرندگان کوچک را با قد و بدن کشیده (حدود ۲۰ سانتیمتر)، بال‌های باریک و نوک‌تیز، و نوک کوتاه و پاهای سست و کوچک، به آسانی می‌توان از دیگر پرندگان باز شناخت. برخی از گونه‌های پرستویان دم‌های شاخه‌دار، دارند. پر و بال پرستوها می‌تواند یک‌دست یا دارای نشان‌هایی به رنگ آبی و سبز با جلای فلزی باشد.

• چلچله
• چلچله دمگاه خرمایی
• چلچله ی دمگاه سفید
• چلچله ی رودخانه ای
• چلچله ی كوهی
• چلچله ی كوهی كمرنگ
• چلچله ی گلو قهوه ای
• گنجشک خانگی

خانواده دم جنبانک ها 13 گونه

دم‌جنبانکان (نام علمی: Motacillidae) نام یک تیره از راسته گنجشک‌سانان است. دم‌جنبانک سفید (ناشور) (نام علمی: Motacilla alba) گنجشکسانی کوچک از خانوادهٔ دم‌جنبانکهاست که در بیشتر نواحی آسیا، اروپا و بخش‌هایی از شمال آفریقا زاد و ولد می‌کند. این پرنده غیر مهاجر و ساکن نواحی با آب و هوای معتدل است ولی در غیر این صورت به آفریقا مهاجرت می‌کند. همچنین این پرنده به‌طور پراکنده در آلاسکا نیز مشاهده شده است. دم‌جنبانک سفید پرنده‌ای بلند و باریک با طولی بین ۱۶.۵ تا ۱۹ سانتی‌متر است

• پپت پا دراز
• پپت پشت زیتونی
• پپت تالابی
• پپت تالابی پا قهوه ای
• پپت درختی
• پپت دشتی
• پپت صحرایی
• پپت گلو سرخ
• پپت نوك دراز
• دم جنبانك ابلق
• دم جنبانك خاكستری
• دم جنبانك زرد
• دم جنبانك شكم زرد

خانواده زردپره ها 17 گونه

زردپره‌های نمادین (نام علمی: Emberiza) نام یک سرده از تیره زردپرگان راستین است. زردپرگان راستین (Emberizidae) تیره بزرگی از پرندگان از راسته گنجشک‌سانان معمولاً در اندازه‌های کوچک است که معمولاً به نام «زردپره» شناخته می‌شوند و دانه‌خوار هستند و منقار مخروطی دارند و ۹ پر اولیه دارند. بیش از ۷۰ سرده در این تیره وجود دارد.در اروپا بیش‌تر به نام زردپره شناخته می‌شوند و در امریکا به نام گنجشک امریکایی، هرچند که هم‌خانوادهٔ نزدیک گنجشکها (تیره Passeridae) نیستند. جنس نر آن‌ها معمولاً بزرگ‌تر از ماده است.

• زردپره حنایی
• زردپره راه راه
• زردپره رخ زرد
• زردپره سر آبی
• زردپره سر خاكستری
• زردپره سر سرخ
• زردپره سر سفید
• زردپره سر سیاه
• زردپره سینه زرد
• زردپره صخره ای
• زردپره كوچك
• زردپره گلو زرد
• زردپره گلو سیاه
• زردپره گونه سفید
• زردپره لیمویی
• زردپره مزرعه
• زردپره نیزار

خانواده سسک ها 45 گونه

سِسکان (به لاتین: Sylviidae)[۱][۲] تیره‌ای از راسته گنجشک‌سانان است. این پرندگان کوچک، پرجنب‌وجوش و حشره‌خوار هستند و نوکی باریک دارند.در گذشته، گروه بزرگی از پرندگان همگی با هم در تیره Sylviidae گروه‌بندی می‌شدند ولی اکنون اصطلاح سسکان جهان قدیم را برای آنان به کار می‌برند. این تیره پیش‌تر شامل بیش از ۴۰۰ گونه در بیش از ۷۰ سرده بود و سبب سردرگمی زیادی در آرایه‌شناسی بود. سپس ابتدا به دو تیره تقسیم شد: سبدنشینان و سسک تاجی

• چرخ ریسک نیزار
• سسک رودخانه ای
• سسك ابرو زرد
• سسك ابرو زرد هیوم
• سسك ابرو سفید
• سسك باغی
• سسك بزرگ نیزار
• سسك بیابانی
• سسك بیدی
• سسك بیدی سبز
• سسك بیدی كوچك
• سسك پر سر و صدا
• سسك تاج طلایی
• سسك تالابی
• سسك جگن زار
• سسك جنبان
• سسك جنگلی
• سسك چشم سفید
• سسك چیفچاف
• سسك چیفچاف هیمالیایی
• سسك چیل (سینه راه راه)
• سسك خوزی
• سسك خوش صدا
• سسك درختی بزرگ
• سسك درختی زیتونی
• سسك درختی كوچك
• سسك درختی لیمویی
• سسك دم پهن
• سسك دم چتری
• سسك روپلی (شارب دار)
• سسك سبز
• سسك سر دودی
• سسك سر سیاه
• سسك شالیزار
• سسك شرقی
• سسك شكیل
• سسك گلو سفید
• سسك ملخی (راه راه - خالدار)
• سسك نقابدار (گونه سیاه)
• سسك نقابدار كوچك
• سسك نقابدار هیوم
• سسك نیزار
• سسك نیزار خاوری
• لیكو
• لیكوی خوزی

خانواده سنگ چشم ها 9 گونه

سنگ‌چشم، آلاگزنه یا مرغ قصاب پرندگانی هستند با طرح مشخص پر و بال، منقار قلاب‌مانند، پاهای قوی و چنگال‌های تیز که رفتارشان شبیهِ پرندگان شکارگر است.اغلب روی جاهای بلند با قامتی راست در انتظار شکار می‌نشینند و طعمۀ خود را روی بوته‌های خار میخکوب و آویزان می‌کنند. پروازی پُرتوان و موجی دارند. تک‌زی هستند، و نر و ماده آنها تقریباً همشکل است (جز در سنگ‌چشم پشت‌سرخ). روی بوته یا درخت لانه می‌سازند و از حشرات، خزندگان، پرندگان و پستاندارانِ کوچک تغذیه می‌کنند.

• سنگ چشم پشت بلوطی
• سنگ چشم پشت سرخ
• سنگ چشم پیشانی سفید
• سنگ چشم خاكستری بزرگ
• سنگ چشم خاكستری جنوبی
• سنگ چشم خاكستری كوچك
• سنگ چشم دم سرخ
• سنگ چشم دمگاه حنایی
• سنگ چشم سر حنایی

خانواده سهره ها 18 گونه

سِهرِه یا فنچ (به انگلیسی: Finch) خانواده‌ای از پرندگانی دانه‌خوار و حشره‌خوار با نوک کوتاه، مخروطی و قوی، و پر و بالی رنگارنگ است. در فصل بهار و تابستان به‌صورت تک یا جفت یا والدین با جوجه‌ها، در خارج از فصل زاد و ولد در فصل پاییز و زمستان به‌صورت دسته‌جمعی به سر می‌برند. نر و ماده تقریباً هم‌شکل هستند، به صورتی که رنگ پرهای جنس نر تنوع و جلای بیشتری دارد، قاتل و دشمن اصلی این پرنده کلاغ است و باید مراقب بود تا کلاغ به این پرنده آسیبی نزند که باعث مرگ این پرنده شود چون اغلب مواقع کلاغ با منقار خود به سر این پرنده ضربه می‌زند و باعث مرگ این پرنده می‌شود.

• سهره بال سرخ
• سهره پشت خاكستری
• سهره پیشانی سرخ
• سهره جنگلی
• سهره خاكی
• سهره دمگاه زرد
• سهره زرد سر سیاه
• سهره سبز
• سهره سر سیاه
• سهره سرخ
• سهره سیاه
• سهره سینه سرخ
• سهره صورتی
• سهره طلایی (معمولی)
• سهره كوهی
• سهره مغولی
• سهره نوك بزرگ
• سهره نوك قیچی

خانواده سهره های استریلیده 2 گونه

سهرگان ریز  یا سهرگان رنگین (نام علمی: Estrildidae) نام یک تیره از راسته گنجشک‌سانان است.

• سهره سرخ برنجی (نوك لاكی سرخ)
• سهره هندی (سهره ریز)

خانواده شهدخوار 1 گونه

شهدخواران نام یک تیره از راسته گنجشک‌سانان است. شهدخوار پرنده‌ای بسیار کوچک، پر جنب‌وجوش و پر سروصدا است که با منقار و زبان بلند خود، شهد گیاهان را می‌مکد. وزن آن حدود ۸ تا ۹ گرم است. مانند مرغ مگس‌خوار منقاری نیزه‌مانند دارد. این پرنده، بومی ایران محسوب شده و جز جاندارانی است که در طبیعت، وظیفه گرده‌افشانی و تکثیر گیاهان را بر عهده دارد. این پرنده‌ها بسیار سریع بال می‌زند، به شکلی که گویی بدنش در فضا ثابت مانده ‌است. بال زدن در جا و ثابت ماندن در هوا، سبب شده تا مورد توجه عکاسان و مستندسازان قرار گیرد. این قابلیت درجا بال زدن به آنها در تغذیه کمک می‌کند. این پرنده در جابه جا کردن گرده گل های ایران در این سرزمین نقش بسزایی دارد. پس طبیعی است، برای حفظ و حراست از گل های بومی ایران، حفاظت از آن نیز اهمیت داشته باشد.

• شهد خوار

خانواده صعوه ها 4 گونه

صعوه‌ها، گروهی از پرندگان هستند که در تیرۀ صعوگان (به لاتین: Prunellidae)  راسته گنجشک‌سانان جای دارند و در جهان دارای تنها یک سرده است. نام "آبدارَک" هم برای صعوه ذکر شده است . پرندگاني هستند گنجشك مانند ولي منقارشان باريك و نوك تيز است . بيشتر روي زمين تغذيه مي كنند و به طرز خاصي راه مي روند ، معمولا دم و بال هاي خود را تكان مي دهندپروازشان قوي و سريع ، ولي كوتاه مدت است ، آرام و كم پيدا هستند .نر و ماده آنها همشكل است ، روي بوته ها و يا بين سنگ ها لانه مي سازند .از حشرات و بي مهره گان كوچك تغذيه مي كنند ، در زمستان ميوه هاي سته يا دانه مي خورند

• صعوه ی ابرو سفید
• صعوه ی باغی
• صعوه ی كوهی
• صعوه ی گلو سیاه

خانواده توکاها 34 گونه

توکاها پرندگانی گنجشک‌سان هستند که تیره توکایان را تشکیل می‌دهند. این تیره تشکیل‌یافته از پرندگانی کوچک و متوسط و غالباً آوازه‌خوان است که از حشرات نرم‌تن و میوه‌هایی چون تمشک تغذیه می‌کنند. پرندگاني هستند ، غالبا رنگارنگ و با قامتي نسبتا راست كه در بين آنها بهترين پرندگان خواننده وجود دارد منقاري باريك و يا نسبتا باريك دارند. پاهاي آنها قويست ، اين خانواده داراي گونههاي زياد و نسبتا نا متجانسيست و شامل چكها ، دم سرخها ، بلبلها و توكــها مي باشد .

• بلبل
• بلبل خالدار
• توكای باغی
• توكای باغی بزرگ
• توكای پشت بلوطی
• توكای پهلو قرمز
• توكای سیاه
• توكای طوقی
• توكای گلو سیاه
• چك
• چك ابلق
• چك بوته ای
• چكچك
• چكچك ابلق
• چكچك ابلق جنوبی
• چكچك ابلق خاوری
• چكچك ابلق سفید
• چكچك بیابانی
• چكچك پشت سفید
• چكچك دشتی
• چكچك دمگاه سرخ
• چكچك سیاه سر سفید
• چكچك سیاه شكم سفید
• چكچك گوش سیاه
• دم چتری
• دم سرخ
• دم سرخ پشت بلوطی
• دم سرخ سیاه
• دم سرخ کوهی
• سینه سرخ
• سینه سرخ ایرانی
• طرقه بنفش
• طرقه كوهی
• گلو آبی

خانواده چکاوک ها 17 گونه

چکاوَک پرنده‌ای خوش‌آواز با پر و بالِ رگه‌رگه و قهوه‌ای است که اغلب در حال پرواز آواز می‌خواند. چکاوک‌ها روی زمین بیشتر راه می‌روند یا می‌دوند. معمولاً ناخن انگشتِ عقبیِ پای آنها دراز، راست و نوک‌تیز است. اغلب به‌طور دسته‌جمعی دیده می‌شوند. نر و مادهٔ آنها همشکل است. روی زمین آشیانه می‌سازند و از دانه‌ها، حشرات و نرم‌تنان تغذیه می‌کنند

• چكاوك آسمانی
• چكاوك آسمانی كوچك
• چكاوك بال سفید
• چكاوك بیابانی
• چكاوك بیابانی نوك دم سیاه
• چكاوك پنجه كوتاه
• چكاوك درختی
• چكاوك سیاه
• چكاوك سینه خط دار
• چكاوك شاخدار
• چكاوك شكم سیاه
• چكاوك طوقی
• چكاوك كاكلی
• چكاوك نوك تیز
• چكاوك هدهدی
• چكاوك هندی
• طرقه چكاوك

خانواده دارخزک 1 گونه

دارخَزَک پرنده‌ای است از خانواده دارخزکان . این خانواده دارای ۱۰ گونه است که در دو سرده بخش‌بندی شده‌اند. ۱۲ سانتی‌متر؛ نر و ماده همشکل. پرنده‌ای است کوچک و قهوه‌ای رنگ که مرتباً از درخت بالا می‌رود. از دارکوب‌ها و کمرکولی‌ها به وسیله اندازه کوچک، منقار باریک و خمیده و با رفتار ویژه‌اش به آسانی تشخیص داده می‌شود. سطح پشتی قهوه‌ای رنگ با رگه‌رگه نخودی و سطح شکمی سفید نقره‌ای دارد. با جهش‌های کوتاه در حالی که دم سفت خود را به پوست درخت فشار می‌دهد، به‌طور مارپیچی از آن بالا می‌رود و به سختی می‌توان آن را روی تنه درخت دید. در زمستان همراه چرخ‌ریسک‌ها دیده می‌شود.

• دار خزك

خانواده زیر آبروک 1 گونه

زیرآبروک (نام علمی: Cinclus) نام یک سرده از زیرراسته پرنده آوازخوان است. پرنده‌ای پرجثه و خپله با بال‌های کوتاه و گرد و پاهای نسبتاً قوی و بزرگ است. نر و ماده هم‌شکل (نر تا حدی بزرگ‌تر) و فاقد تغییرات فصلی هستند. در پرنده بالغ تارک سر و پس سر و دو طرف گردن قهوه‌ای تیره و روتنه، بال‌ها و دم خاکستری مایل به قهوه‌ای تیره است. به واسطه حاشیه مایل به سیاه پرها، روتنه فلس‌دار به نظر می‌رسد. پرهای پرواز و دم نیز سیاه هستند. چانه، گلو و سینه سفید و مابقی زیرتنه خاکستری قهوه‌ای مات (در زیرگونه C.c. caucasicus) و خرمایی کم‌رنگ (در زیرگونه C.c. persicus) دیده می‌شود. در پرنده نابالغ روتنه با طرح فلس‌دار به رنگ سیاه، چانه سفید و زیرتنه سفید خاکستری راه‌راه است.

• زیرآبروك

خانواده سارها 3 گونه

سارها پرندگانی با جثهٔ کوچک تا متوسط و پر جنب و جوش و پرسروصدا هستند. سارها از گنجشک‌سانان بوده و در خانوادهٔ زیست‌شناسی سارها یا ساران (Sturnidae) طبقه‌بندی شده‌اند. این پرندگان به‌طور کلی همه‌چیزخوار بوده و از حشره‌ها، میوه‌ها، دانه‌ها و سایر بخش‌های گیاهان، تغذیه می‌کنند. سار ماده در سوراخ درختان یا دیوارهٔ ساختمان‌ها، ۵ تا ۷ تخم تقریباً آبی یا سفید رنگ می‌گذارد. هر دو جفت به نوبت ۱۲ تا ۱۵ روز روی تخم‌ها می‌خوابند. جوجه‌ها می‌توانند پس از ۲۰ تا ۲۲ روز پرواز کنند.

• سار
• سار صورتی
• مینا

خانواده سسک چشم سفید هندی 1 گونه

چشم‌سفیدان یک تیره از پرندگان گنجشک‌سان بومی نواحی گرمسیر، زیرگرمسیر و معتدل آفریقای سیاه، آسیای جنوبی و شرقی، و استرالزی هستند. این پرندگان در بیشتر جزیره‌های اقیانوس هند، غرب اقیانوس آرام، و خلیج گینه یافت می‌شوند. به جز اعضای سردهٔ چشم‌سفید (سرده) که در مناطق گسترده‌ای پخش هستند، بیشتر گونه‌های چشم‌سفیدها بومی جزایر تکی و مجمع‌الجزایرها هستند. بعضی نیز همچون چشم‌نقره‌ای، Zosterops lateralis، به صورت طبیعی به نیوزیلند مهاجرت و در آن رشد کردند.

• سسك چشم سفید هندی

خانواده الیکایی 1 گونه

یرهٔ اِلیکایی پرندگانی از راستهٔ گنجشک‌سانان و تیرهٔ الیکاییان هستند که جثه‌ای کوچک و خپل دارند و بسیار پرجنب‌وجوش هستند. این پرندگان که با عنوان الیکایی‌های راستین (true wrens) نیز نامیده می‌شوند، نزدیک به ۸۰ گونه هستند و بیشتر در تیره Troglodytidae قرار می‌گیرند. اِلیکایی به سبب داشتن بال‌ها و پاهای کوتاه، بیش از آن‌که پرواز کند، در میان بوته‌ها به جست‌وخیز می‌پردازد.

• الیكایی

خانواده بال لاکی 2 گونه

بال‌لاکی‌ها سردهٔ گنجشک‌سانانی به همین نام بوده و از نوشته‌های بیشتر پرنده‌شناسان چنین برمی‌آید که تنها سردهٔ خانوادهٔ بال‌لاکیان باشد. مشخصهٔ این پرنده، پرهای نرم و ابریشم مانند آن است و معنای نام علمی آن نیز دم ابریشمی می‌باشد. لبۀ برخی از شاهپرهای بال‌لاکی قرمز است و در بال‌لاکی‌های بوهمی و سدری به رنگ قرمز لاکی می‌باشد. بال‌لاکی بوهمی، پرنده‌ای آواز خوان با جثه متوسط و سر کاکل دار متفاوت و ماسک‌های سیاه هست

• بال لاكی
• میوه خور

خانواده پری شاهرخ 1 گونه

پری‌شاهرخان نام تیره‌ای از پرندگان راسته گنجشک‌سانان است. این پرندگان امروزه شامل دو سردهٔ پری‌شاهرخ‌ها و مرغ‌انجیرها می‌شوند. اعضای این تیره را به نام پری‌شاهرخان بر قدیم نیز می‌شناسند. آن‌ها بومی بر قدیم هستند و ربطی به پری‌شاهرخان بر جدید که اعضای تیرهٔ سیاه‌پره‌ایان هستند ندارند.

• پری شاهرخ

شب‌پرک‌سانان پرندگانی شب‌زی با پرهایی نرم و پرواز بدون صدا هستند. آن‌ها بیشتر در غروب و شب فعال می‌شوند و از حشرات پروازی تغذیه می‌کنند. ظاهر استتار یافته و رفتار مخفی‌کارانه این پرندگان، مشاهده آن‌ها را دشوار می‌سازد.

خانواده گلاریول ها 1 گونه

چلچله‌بیابانیان تیره‌ای از پرندگان کنارآبچر است. اعضای این تیره با نام متداول گلاریول نیز خوانده می‌شوند. آن‌ها به دو گروه عمدهٔ مرغ‌های چمنpratincoles و دودوک‌هاcoursers تقسیم می‌شوند و شامل ۱۷ گونه در پنج سرده هستند.

• لک‌لک شرقی

خانواده حواصیل ها 1 گونه

حَواصیل یا مرغ ماهی‌خوا پرنده‌ای است پابلند که در آب‌های شیرین یا آب‌های ساحلی زندگی می‌کند. حواصیل از راستهٔ لک‌لک‌سانان، خانوادهٔ حواصیلان است. ۶۴ گونه حواصیل وجود دارد که برخی از آن‌ها بوتیمار یا غمخورک، برخی حواصیل، برخی گاوچرانک و برخی نیز قار نامیده می‌شوند. نام قار بیشتر برای آن دسته از حواصیل‌ها که پرهای سفید یا آراسته‌ای دارند به‌کار می‌رود. تمام این پرندگان از جانوران کوچک روی زمین تغذیه می‌کنند.

• حواصیل خاکستری

خانواده کبوترها 1 گونه

‌کبوتران یک خانواده از پرندگان دربرگیرندهٔ «کبوترها» و «قمری‌ها» است. این تنها خانواده از راسته کبوترسانان است. اینها پرندگان تنومند با گردن کوتاه و منقارهای باریک کوتاهی هستند که در برخی از گونه‌ها نرمه بینی گوشتی دیده می‌شود. آنها عمدتاً از دانه‌ها، میوه‌ها و گیاهان تغذیه می‌کنند. این خانواده در سراسر جهان وجود دارد، اما بیشترین تنوع در قلمرو ایندومالایا و استرالیا است. این خانواده شامل ۳۴۴ گونه است که در ۵۰ سرده تقسیم می‌شوند. سیزده گونه از این گونه منقرض شده‌اند

• پرستوی دریایی سیاه

خانواده شبگردها 4 گونه

شبگردان (نام علمی: Caprimulgidae) نام یک تیره از راسته شبگردسانان است. سه گونه از تیرۀ شبگردان در ایران ثبت شده‌اند:شبگرد معمولی (شبگرد اروپایی)شبگرد مصری (شبگرد دشتی)شبگرد بلوچی یک گونه دیگر به نام شبگرد هندی گزارش شده اما پذیرفته نشده است.

• شبگرد
• شبگرد بلوچی
• شبگرد بیابانی
• شبگرد هندی

بادخورک‌سانان از کوچک‌ترین و سریع‌ترین پرندگان جهان هستند که بیشتر عمر خود را در پرواز می‌گذرانند. این پرندگان معمولاً در هوا تغذیه، جفت‌گیری و حتی استراحت می‌کنند. ویژگی بال‌های بلند و بدنی آیرودینامیک آن‌ها را برای زندگی در آسمان کاملاً آماده کرده است.

خانواده چاخ لق ها 2 گونه

چاخ‌لقان نام یک تیره از راسته سلیم‌سانان است.برای این گروه از پرندگان، به ندرت نام "تلیله سنگی" هم به کار رفته بود که نام رایجی نیست.

• قمری شرقی
• کبوتر چاهی

خانواده پرستوها 4 گونه

بادخورک یا بادقُپَک یا به لری (بادکپو) پرنده‌ای است از خانوادهٔ بادخورکان ، از راستهٔ بادخورک‌سانان (کوچک‌پاییان) بادخورک‌ها از نظر ظاهری با پرستوها شباهت دارند ولی خویشاوندی نزدیکی با پرستوها ندارند.بادخورک‌ها بدنی باریک با بال‌های دراز داسی‌شکل دارند. دم و پاهای آن‌ها کوتاه است. دارای پرواز سریع و به طور معمول اجتماعی‌اند و لانه خود را از آمیختن آب دهان با مواد گیاهی در سوراخ‌ها می‌سازند.

• پرستو
• پرستو دودی
• پرستوی شكم سفید
• پرستوی كوچك